انتقال نهال به خاک و نکته هایی درباره کاشت نهال که باید بدانید
به گزارش کارمادیو، انتقال نهال از گلدان به باغچه، یک مرحله‌ی حیاتی در پرورش گیاهان است که نیازمند دقت و ظرافت خاصی است. نهال‌های جوان که در گلدان‌ها پرورش یافته‌اند، اکنون آماده‌اند تا ریشه‌های خود را در خاک باغچه بگسترانند و به رشد و بالندگی کامل برسند. این فرآیند اگر به درستی انجام نشود، می‌تواند به گیاه شوک وارد کرده و حتی منجر به از بین رفتن آن شود. اما نگران نباشید! با رعایت نکات و مراحل اصولی، میتوانید این انتقال را به راحتی و با موفقیت انجام دهید و شاهد شکوفایی نهال‌های خود در باغچه باشید.
افراد زیادی علاقمند هستند از بذر گیاه پرورش بدهند. با این کار میتوان صاحب انواع گوناگون گل و گیاه شد از جمله گیاهانی که ممکن است در محل زندگی شما یا گلفروشی های نزدیک شما وجود نداشته باشند. رشد و پرورش گیاه از بذر کار ساده ایست به شرطی که چند نکته را رعایت کنید. یکی از نکاتی که برای پرورش گیاه از بذر باید رعایت کنید، این است که پیش از انتقال نهال به باغچه، آن را مقاوم سازی (harden off) کنید.
مقاوم سازی گیاه چیست، مراحل مقاوم سازی گیاه
مقاوم سازی در واقع آشنا سازی تدریجی نهال کوچک با فضای بیرون است. همین که نهال به اندازه ای بزرگ شد که باید در خاک کاشته شود و دمای بیرون برای آن مناسب شد، نهالها را در یک جعبه بگذارید. قرار دادن نهالها در جعبه ضروری نیست بلکه فقط برای راحتی کار شماست که میخواهید دائما نهالهایتان را به بیرون ببرید و بیاورید.
جعبه ای که نهالها را در آن چیده اید، بردارید و به بیرون ببرید و در ناحیه سایه قرار دهید. چند ساعت بگذارید نهالها همانجا بمانند، سپس آنها را پیش از شب به داخل برگردانید. این فراید را تا چند روز تکرار کنید. دقت کنید که نهال را در مکانی سایه و سرپناه دار بگذارید (که باد شدیدی به آن نوزد). هر روز مدت قرار گیری گیاه در محیط بیرون را کمی بیشتر کنید.
هنگامی که قرار گیری نهالها در فضای بیرون به قدری تکرار شد که تمام روز بیرون قرار دارند، میتوانید فرایند انتقال آنها به ناحیه آفتابی را شروع کنید. فرایند را به این صورت ادامه دهید که هر روز چند ساعت جعبه را از ناحیه سایه به ناحیه آفتابی منتقل کنید و طول مدت قرار گیری در معرض آفتاب را هر روز کمی بیشتر کنید تا زمانی که تمام مدت گیاهان در ناحیه آفتابی قرار بگیرند.
در طول این فرایند بهتر است جعبه را هر شب به خانه بیاورید. همین که فرایند به جایی رسید که نهالها تمام طول روز را بیرون در آفتاب به سر میبرند، میتوانید شبها نیز آنها را بگذارید بمانند. در این زمان دیگر میتوانید نهالها را در باغچه بکارید.
تمامی این فرایند کمی بیشتر از یک هفته طول میکشد اما همین مدت کوتاه به گیاهانتان کمک میکند به فضای بیرون عادت کرده و مقاوم شوند و خیلی راحت تر شرایط را تحمل کنند.
لوازم ضروری برای انتقال نهال از گلدان به باغچه
پیش از آنکه به سراغ مراحل انتقال نهال از گلدان به باغچه برویم، بهتر است ابتدا لوازم مورد نیاز را بررسی کنیم تا قبل از شروع کار بتوانید کاملا آماده باشید.
- بیلچه یا بیل: برای حفر گودال در باغچه به اندازه کافی بزرگ برای ریشه نهال.
- دستکش باغبانی: برای محافظت از دستان شما در حین کار با خاک و گیاهان.
- آبپاش یا شلنگ آب: برای آبیاری نهال قبل و بعد از کاشت.
- کود دامی پوسیده یا کمپوست (اختیاری): برای مخلوط کردن با خاک گودال و غنی‌سازی آن.
- مالچ (اختیاری): مثل کاه، خاک برگ یا تراشه‌های چوب برای پوشاندن سطح خاک اطراف نهال و حفظ رطوبت.
- قیچی باغبانی (اختیاری): برای هرس ریشه‌های درهم‌پیچیده یا آسیب‌دیده قبل از کاشت.
- قیم یا تیرک (اختیاری): برای حمایت از نهال‌های بلند و جلوگیری از خم شدن آنها در برابر باد.
- نخ پنبه‌ای یا بست گیاهی (اختیاری): برای بستن نهال به قیم در صورت استفاده.
- سطل یا فرغون: برای حمل خاک، کود و مالچ در صورت نیاز.
با داشتن این لوازم ساده، میتوانید به راحتی و با موفقیت نهال‌های خود را از گلدان به باغچه منتقل کنید و از رشد آنها در فضای باز لذت ببرید.
مراحل گام به گام انتقال نهال از گلدان به باغچه
حالا که با تمام لوازم مورد نیاز آشنا شدید و احتمالا آنها را آماده کرده‌اید، وقت آن رسیده که به سراغ مراحل انجام کار برویم.
مرحله اول: آماده‌سازی مقدماتی (چند روز قبل از انتقال)
آبیاری مناسب نهال: چند روز قبل از انتقال نهال به باغچه، به طور منظم آن را آبیاری کنید. خاک گلدان باید مرطوب باشد، اما غرقابی نباشد. آبیاری مناسب، به حفظ رطوبت ریشه‌ها در حین انتقال کمک میکند و از تنش آبی گیاه جلوگیری میکند.
سازگاری تدریجی با محیط بیرون (هفته قبل از انتقال – اصطلاحا هاردنینگ آف): نهال‌هایی که در محیط داخلی و گلخانه پرورش یافته‌اند، به شرایط محیط بیرون مثل نور مستقیم خورشید، باد و نوسانات دما عادت ندارند. حدود یک هفته قبل از انتقال به باغچه، فرآیند هاردنینگ آف (Hardening off – سازگاری تدریجی) را شروع کنید. به این صورت که هر روز به مدت چند ساعت نهالها را به تدریج به محیط بیرون منتقل کنید. روز اول، نهالها را در سایه و به دور از باد قرار دهید. در روزهای بعد، به تدریج مدت زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید و باد را افزایش دهید. این کار به گیاه کمک میکند تا به شرایط جدید محیطی عادت کند و شوک ناشی از انتقال را کاهش دهد.
آبیاری مناسب نهال: چند روز قبل از انتقال نهال به باغچه، به طور منظم آن را آبیاری کنید. خاک گلدان باید مرطوب باشد، اما غرقابی نباشد. آبیاری مناسب، به حفظ رطوبت ریشه‌ها در حین انتقال کمک میکند و از تنش آبی گیاه جلوگیری میکند.
سازگاری تدریجی با محیط بیرون (هفته قبل از انتقال – اصطلاحا هاردنینگ آف): نهال‌هایی که در محیط داخلی و گلخانه پرورش یافته‌اند، به شرایط محیط بیرون مثل نور مستقیم خورشید، باد و نوسانات دما عادت ندارند. حدود یک هفته قبل از انتقال به باغچه، فرآیند هاردنینگ آف (Hardening off – سازگاری تدریجی) را شروع کنید. به این صورت که هر روز به مدت چند ساعت نهالها را به تدریج به محیط بیرون منتقل کنید. روز اول، نهالها را در سایه و به دور از باد قرار دهید. در روزهای بعد، به تدریج مدت زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید و باد را افزایش دهید. این کار به گیاه کمک میکند تا به شرایط جدید محیطی عادت کند و شوک ناشی از انتقال را کاهش دهد.
چرا باید نهال مقاوم سازی شود؟
هنگامی که بذری را در فضای بسته منزل یا گلخانه بزرگ میکنید، غالبا گیاه در شرایط کنترل شده و ایده آلی رشد میکند. دمای محیط بدون نوسان بوده و در حد متعادل حفظ میشود، نور داخل به شدت آفتاب بیرون نیست و باد و باران شدید گیاه را آشفته نمیکند.
چون گیاه در فضای کنترل شده داخل بزرگ شده است، هرگز در معرض محیط بیرون و سختیهای آن قرار نگرفته و هیچ دفاعی در مقابل شرایط محیطی ندارد تا زنده بماند. درست همانند فردی که تمام زمستان را در خانه سپری کرده است. اگر این فرد بدون محافظت در مقابل آفتاب تابستانی قرار بگیرد، حتما خیلی زود دچار آفتاب سوختگی میشود.
برای انتقال گیاه به محیط بیرون باید به آن کمک کنیم مقاوم شود. مقاوم سازی فرایند آسانی است که باعث بهبود رشد گیاه و قوی شدن آن در هنگام مواجهه با شرایط سخت محیطی در باغچه میشود.
مرحله دوم: آماده‌سازی باغچه و انتخاب مکان مناسب
انتخاب مکان مناسب: قبل از هر چیز، مکان مناسبی را در باغچه برای کاشت نهال انتخاب کنید. به نیازهای نوری گیاه توجه کنید. بعضی گیاهان به نور کامل خورشید نیاز دارند، در حالی که بعضی دیگر سایه جزئی را ترجیح می‌دهند. همچنین به فضای مورد نیاز گیاه برای رشد کامل توجه کنید و فاصله‌ی مناسب بین نهالها را رعایت کنید.
کارشناسان باغبانی تاکید دارند که انتخاب مکان مناسب، اولین و مهم‌ترین قدم در موفقیت انتقال نهال است.
آماده‌سازی خاک باغچه: خاک باغچه را به خوبی آماده کنید. ابتدا علف‌های هرز و سنگ‌ها را از محل کاشت جدا کنید. سپس خاک را با استفاده از بیل یا بیلچه شخم بزنید تا نرم و یکدست شود. در صورت نیاز، خاک را با مواد آلی مثل کود دامی پوسیده، کمپوست یا خاک برگ غنی کنید. خاک غنی و زهکشی مناسب، شرایط ایدئالی را برای رشد ریشه‌های نهال فراهم میکند.
حفر گودال کاشت: در محل تعیین شده، گودالی حفر کنید که دو برابر عرض و هم‌عمق با گلدان نهال باشد. حفر گودال بزرگتر، فضای کافی برای گسترش ریشه‌ها را فراهم میکند و به استقرار بهتر نهال کمک میکند. خاک خارج شده از گودال را در کنار آن قرار دهید، زیرا ممکن است برای پر کردن مجدد گودال پس از کاشت به آن نیاز داشته باشید.
مرحله سوم: خارج کردن نهال از گلدان
آبیاری مجدد نهال (اختیاری – قبل از خارج کردن از گلدان): اگر خاک گلدان کمی خشک شده است، قبل از خارج کردن نهال از گلدان، آن را کمی آبیاری کنید تا خاک مرطوب شود و ریشه‌ها راحت‌تر از گلدان جدا شوند.
خارج کردن نهال با احتیاط: به آرامی گلدان را برگردانید و نهال را از قسمت پایینی ساقه نگه دارید. با ضربه زدن آرام به کف گلدان، سعی کنید نهال را به همراه خاک ریشه‌اش از گلدان خارج کنید. مراقب باشید به ریشه‌ها آسیب نرسانید. اگر نهال به راحتی از گلدان خارج نشد، میتوانید با استفاده از یک چاقوی باغبانی یا بیلچه کوچک، خاک را از دیواره‌های گلدان جدا کنید تا نهال آزاد شود.
مرحله چهارم: کاشت نهال در باغچه
قرار دادن نهال در گودال: نهال را به آرامی در مرکز گودال قرار دهید. عمق کاشت باید به گونه‌ای باشد که سطح خاک گلدان هم‌سطح با سطح خاک باغچه قرار بگیرد. به عبارت دیگر، یقه گیاه (محل اتصال ساقه به ریشه) نباید زیر خاک دفن شود، زیرا این کار می‌تواند باعث پوسیدگی ساقه شود.
پر کردن گودال با خاک: گودال را با خاک باغچه پر کنید. به آرامی خاک را اطراف ریشه‌ها فشار دهید تا هیچ فضای خالی باقی نماند. از فشردن بیش از حد خاک خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند مانع از رسیدن اکسیژن به ریشه‌ها شود.
بعضی از باغبانان باتجربه توصیه می‌کنند خاک خارج شده از گودال را با کمی کمپوست یا کود دامی مخلوط کرده و سپس برای پر کردن گودال استفاده کنید.
آبیاری بعد از کاشت: بلافاصله پس از کاشت، نهال را به طور کامل آبیاری کنید. آبیاری اولیه به استقرار خاک در اطراف ریشه‌ها و کاهش شوک ناشی از انتقال کمک میکند. آبیاری را به آرامی و به صورت دایره‌ای در اطراف نهال انجام دهید تا خاک به خوبی خیس شود.
مرحله پنجم: مراقبت‌های پس از انتقال
آبیاری منظم: در روزهای اولیه پس از انتقال، نهال را به طور منظم آبیاری کنید تا خاک همواره مرطوب بماند. با این حال، از آبیاری بیش از حد و غرقابی کردن خاک خودداری کنید. به تدریج، با استقرار نهال در محیط جدید، میتوانید فواصل آبیاری را افزایش دهید.
مالچ‌پاشی (اختیاری): برای حفظ رطوبت خاک، کاهش رشد علف‌های هرز و تنظیم دمای خاک، میتوانید اطراف نهال را با مالچ بپوشانید. مالچ می‌تواند از مواد مختلفی مثل کاه، خاک برگ، تراشه‌های چوب یا پوست درخت تهیه شود.
استفاده از مالچ، به ویژه در مناطق گرم و خشک، بسیار توصیه میشود.
حمایت از نهال (در صورت نیاز): اگر نهال شما بلند و باریک است یا در معرض باد شدید قرار دارد، ممکن است نیاز به حمایت داشته باشد. میتوانید از یک قیم (تیرک چوبی یا فلزی) برای حمایت از ساقه نهال استفاده کنید. قیم را به آرامی در خاک فرو کنید و ساقه نهال را با نخ نرم به آن ببندید.
مراقبت در برابر آفات و بیماری‌ها: پس از انتقال، نهال را به طور منظم برای بررسی علائم آفات و بیماری‌ها زیر نظر بگیرید. در صورت مشاهده هرگونه مشکل، سریعا اقدام به درمان کنید. استفاده از روش‌های ارگانیک و طبیعی برای کنترل آفات و بیماری‌ها همواره ارجحیت دارد.
کوددهی (پس از استقرار کامل): کوددهی بلافاصله پس از انتقال توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است به ریشه‌های حساس گیاه آسیب برساند. پس از اینکه نهال به خوبی در محیط جدید مستقر شد و علائم رشد جدید را نشان داد (معمولا چند هفته بعد)، میتوانید با کودهای مناسب گیاه را تغذیه کنید.
توصیه میشود از کودهای متعادل و با دوز مناسب استفاده کنید و از کوددهی بیش از حد خودداری نمایید.
توصیه‌های تکمیلی از باغبانان با تجربه و مشهور جهانی
آلن تیچمارش (Alan Titchmarsh)، باغبان و مجری مشهور تلویزیونی، توصیه میکند که بهترین زمان برای انتقال نهالها، صبح زود یا عصر است، زمانی که هوا خنک‌تر است و تابش مستقیم خورشید کمتر است. این کار به کاهش استرس وارده به گیاه کمک میکند.
کارول کلاین (Carol Klein)، باغبان و نویسنده سرشناس، تاکید دارد که ریشه‌های نهال را قبل از کاشت بررسی کنید. اگر ریشه‌ها درهم‌پیچیده یا گره‌خورده هستند، به آرامی آنها را باز کنید یا کمی هرس کنید تا ریشه‌ها بتوانند به راحتی در خاک جدید گسترش یابند.
باب فلاوردیو (Bob Flowerdew)، باغبان ارگانیک مشهور، پیشنهاد می‌دهد که برای بهبود زهکشی خاک‌های سنگین رسی، قبل از کاشت نهال، مقداری شن و ماسه به خاک باغچه اضافه کنید. همچنین او توصیه میکند از کودهای ارگانیک و کمپوست خانگی برای تغذیه‌ی گیاهان استفاده کنید.
مونتی دان (Monty Don) همواره بر اهمیت صبر و حوصله در باغبانی تاکید میکند. او می‌گوید که انتقال نهال یک فرآیند طبیعی است و ممکن است مدتی طول بکشد تا گیاه به طور کامل در محیط جدید مستقر شود. بنابراین، صبور باشید و به گیاهان خود زمان بدهید تا رشد کنند.
کلام آخر
با آمدن فصل بهار بهتر است گیاهان و نهال‌هایی که در طول فصل سرما در گلخانه، پاسیو یا خانه پرورش داده‌اید را به باغچه منتقل کنید تا همزمان با گرم شدن زمین و متعادل شدن هواف، ریشه‌های خود را در خاک گسترانده و رشد بهتری داشته باشند. در این مطلب به صورت گام به گام و ساده توضیح داده شد که چگونه یک گیاه را از گلدان به خاک باغچه منتقل کنید. امیدواریم در روزهای پایانی اسفند و آغازین فروردین، از انجام فعالیت‌های باغبانی نهایت لذت را ببرید.
