به گزارش کارمادیو، کمبود ویتامین D میتواند عوارض جبران ناپذیری داشته باشد. ویتامین D، ویتامین بسیار مهمی است که تاثیر زیادی روی سیستم ایمنی بدن و عملکرد صحیح اندام‌ها دارد. ویتامین D، برخلاف سایر ویتامین‌ها، مانند هورمون عمل کرده و تک‌تک سلول‌های بدن برای آن گیرنده دارند. زمانی که پوست در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، بدن از کلسترول ویتامین دی می‌سازد. به علاوه، در بعضی غذاها مانند ماهی چرب و محصولات لبنی فراوری شده وجود دارد، اما دریافت ویتامین دی به اندازه کافی از رژیم غذایی دشوار است.
برای درمان کمبود ویتامین D، توصیه می‌شود روزانه حدود 400 تا 800 IU ویتامین دی مصرف کنید؛ اما اکثر متخصصان می‌گویند میزان مصرف روزانه باید بیشتر از این باشد. کمبود ویتامین دی بسیار شایع است. تخمین زده شده میزان ویتامین دی در خون حدود یک میلیارد نفر در سراسر دنیا پایین است.
براساس تحقیق سال 2011، 41.6% از بزرگسالان ایالت متحده از کمبود ویتامین D رنج می‌برند. این رقم در اهالی اسپانیا به 69.2 و در نژاد آفریقایی-آمریکایی به 82.1% می‌رسد.
ویتامین D یا همان کلسیفرول برای استخوان ها و دندان ها، سیستم ایمنی بدن، سلامت مغز و تنظیم التهاب ضروری است. به طور کلی، بدن ویتامین D را در پاسخ به قرار گرفتن در معرض نور خورشید تولید می کند.
برخی غذاها و مکمل ها نیز می توانند به افزایش تولید ویتامین D کمک کنند. ویتامین D برخلاف نامش یک ویتامین نیست بلکه یک هورمون یا پروهورمون است. ویتامین D تنها ویتامین با نقش هورمونی است.
ویتامین D نقش مهمی در بسیاری از عملکردهای بدن دارد. کمبود ویتامین D در سلامت استخوان ها و تقویت عملکرد سیستم ایمنی نمود بیشتری دارد. ویتامین D جذب کلسیم از روده را افزایش می دهد و در تنظیم سطح کلسیم و فسفر در خون کمک کمک کننده است. این اثرات ویتامین D، برای سلامت استخوان ها و دندان ها ضروری است.
درمان کمبود ویتامین D ممکن است از عملکرد مناسب سیستم ایمنی حمایت کرده و خطر ابتلا به بیماری های خود ایمنی را کاهش دهد. محققان بر این باورند که ممکن است بین کمبود طولانی مدت ویتامین D و ایجاد شرایط خودایمنی مانند دیابت نوع 1 و آرتریت روماتوئید ارتباط وجود داشته باشد، اما تحقیقات بیشتری برای تأیید این ارتباط ضروری است.
علائم کمبود ویتامین دی چیست؟
کمبود ویتامین D به این معنی است که شما ویتامین D کافی در بدن خود ندارید. کمبود ویتامین دی در درجه اول باعث ایجاد مشکلاتی در استخوان‌ها و ماهیچه‌های شما می‌شود.
ویتامین D یک ویتامین ضروری است که بدن شما برای رشد و نگهداری طبیعی استخوان از آن استفاده می‌کند. کمبود ویتامین D همچنین در سیستم عصبی، سیستم اسکلتی عضلانی و سیستم ایمنی نقش بسیار مهمی دارد.
1. درد و ضعف ماهیچه ها
ماهیچه‌ها برای داشتن عملکرد درست، به مقادیر معینی از ویتامین D نیاز دارند. کمبود ویتامین D میتواند منتهی به دردناک و ضعیف شدن ماهیچه‌ها شود.
این همان حسی است که اغلب، زمانی آن را تجربه می‌کنید که به عفونتی ویروسی مانند آنفولانزا دچار شده‌اید. شدت این درد از نسبتا ملایم تا شدید متغیر است و اگر کمبود ویتامین دی جبران نشود، در طول زمان بدتر می‌شود.
2. استئومالاسی در بزرگسالان
این بیماری شامل نرم شدن استخوان ها می شود که منجر به درد استخوان، ضعف عضلانی و افزایش خطر شکستگی اشتخوان می شود. این وضعیت ناشی از معدنی سازی ضعیف استخوان به دلیل کمبود ویتامین D است.
3. راشیتیسم در کودکان
کمبود ویتامین D تاثیر مهمی در راشیتیسم در کودکان دارد. وضعیتی که با ضعیف شدن یا نرم شدن استخوان ها مشخص می شود که منجر به بدشکلی استخوان به خصوص در پاها می شود. این بیماری در درجه اول به دلیل اختلال در جذب کلسیم و فسفر رخ می‌دهد.
4. نقص در توانایی ترمیم زخم
اگر جای زخم بعد از جراحی یا بروز آسیب به کندی درمان می‌شود، ممکن است فرد دچار کمبود ویتامین D باشد. نتایج تحقیقات نشان می دهد ویتامین D باعث افزایش تولید ترکیباتی می‌شود که برای تشکیل پوست جدید به عنوان بخشی از فرایند التیام زخم حیاتی است.
براساس یک تحقیق که روی افرادی که جراحی دندان داشتند انجام شد، برخی جوانب درمان تحت تاثیر کمبود ویتامین دی قرار گرفت. همچنین گفته می‌شود نقش ویتامین دی در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت برای درمان مناسب اهمیت دارد.
در یک ارزیابی بیماران دیابتی که از عفونت پا رنج می‌بردند مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد احتمال التهاب که روند درمان را کند می‌کند در افرادی که دچار کمبود شدید ویتامین دی بودند بیشتر بود.
5. خستگی مفرط و ضعف
احساس خستگی میتواند دلایل مختلف داشته باشد و کمبود ویتامین D یکی از این دلایل است. متاسفانه، این وضعیت به عنوان علت احتمالی اغلب نادیده گرفته می‌شود. تحقیقات موردی نشان می دهد پایین بودن ویتامین دی در خون منجر به خستگی مفرط می‌شود که روی کیفیت زندگی تاثیر منفی زیادی دارد.
6. بیماری و عفونت مداوم
یکی از مهم‌ترین وظایف ویتامین دی قوی نگه داشتن سیستم ایمنی است تا بدن بتواند با ویروس و باکتری که باعث بیماری می‌شود مبارزه کند. این ویتامین مستقیما با سلول‌هایی که مسئولیت مبارزه با عفونت را برعهده دارند در تعامل است.
اگر به کمبود ویتامین D مبتلا هستید، اغلب اوقات بیمار می‌شوید. به خصوص دچار سرماخوردگی یا آنفلونزا می شوید؛ این‌ها نشانه ضعف سیستم ایمنی است و می تواند به دلیل کمبود ویتامین D ایجاد شود.
7. پوسیدگی استخوان
ویتامین دی در جذب کلسیم و متابولیسم استخوان نقش حیاتی دارد. بسیاری از افراد مسن که دچار پوسیدگی استخوان هستند فکر می‌کنند باید کلسیم بیشتر مصرف کنند. درحالی‌که ممکن است دچار کمبود ویتامین D هم باشند.
پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان نشان می‌دهد استخوان کلسیم و سایر مواد معدنی را از دست داده است. این امر باعث می‌شود افراد مسن، به خصوص بانوان، بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار بگیرند.
محققان در یک تحقیق مشاهده‌ای روی بیش از 1100 زن میانسال یائسه یا درحال یائسگی دریافتند بین کمبود ویتامین دی و کاهش تراکم مواد معدنی استخوان ارتباط وجود دارد.
8. سردرد و سرگیجه
سردرد و سرگیجه به‌عنوان یکی از علائم فشار خون بالا رایج است و معمولا کسانی که کمبود ویتامین D دارند، از فشار خون بالا شکایت می‌کنند.
فشار خون بالا، یکی از «قاتلان خاموش» نامیده می‌شود، زیرا با وجود اینکه عامل خطری برای سکته قلبی و مغزی است، ولی در برخی افراد هیچ علائم هشداردهنده‌ای وجود ندارد و آنها متوجه بالا بودن فشار خون خود نمی‌شوند. اگر سردرد و سرگیجه دارید و گمان می‌کنید که شاید فشار خون‌تان بالا باشد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
9. درد کمر و استخوان
ویتامین دی از راه‌های مختلف به حفظ سلامت استخوان کمک می کند. پایین بودن میزان ویتامین دی در خون می تواند علت کمردرد و درد استخوان باشد یا در بروز آن سهم داشته باشد. این ویتامین توانایی جذب کلسیم توسط بدن را بالا میبرد. درد استخوان و کمر میتواند از نشانه‌های کمبود ویتامین دی باشد.
مطالعات نشان می‌دهد که بین کمبود ویتامین دی و کمردرد مزمن ارتباط وجود دارد. یک تحقیق به بررسی ارتباط میان میزان ویتامین دی و کمردرد در بیش از 9 هزار زن میانسال پرداخت. محققان دریافتند احتمال کمردرد، شامل درد شدیدی که در انجام فعالیت های روزمره اختلال ایجاد می‌کند، در زنان دچار کمبود ویتامین دی بیشتر بود.
براساس یک تحقیق کنترل شده، احساس درد در استخوان پا، دنده ها یا مفاصل در افراد دچار کمبود ویتامین دی دوبرابر بیشتر از کسانی بود که میزان ویتامین دی در خون آنها طبیعی بود.
10. مشکلات گوارشی
اگر وضعیت پزشکی خاصی مانند بیماری سلیاک یا بیماری التهاب روده (IBD) در مورد شما تشخیص داده شده است، یا اگر مشکلاتی مانند سوزش معده یا یبوست دارید، کمبود ویتامین D میتواند موجب کاهش سرعت عبور مواد غذایی در بدن شما شود. همچنین به خاطر داشته باشید که میان بیماری های گوارشی مانند سلیاک و سایر مشکلات سلامت، رابطه‌ای قطعی وجود دارد.
11. عرق بیش از حد
یکی از علایم کمبود ویتامین دی عرق کردن است. اگر متوجه شده‌اید که بیش از حد عرق می‌کنید، و هیچ دلیل واضحی مانند تب، هوای گرم یا تمرین ورزشی شدید، برای آن وجود ندارد، این مسئله را نیز باید با پزشک خود در میان بگذارید. هنوز مشخص نشده است که چرا کمبود ویتامین D منجر به این مشکلات می‌شود، ولی با این حال، این مسئله در تحقیقات پزشکی، تثبیت شده و قطعی است.
12. احساس افسردگی
یکی دیگر از علائم کمبود ویتامین D، افسردگی است. از علائم افسردگی می‌توان به وجود احساس ناراحتی، بی‌ارزش بودن یا صرفا افسردگی ساده اشاره کرد. اما خبر خوب این است که با جبران کمبود ویتامین دی در بیشتر موارد این مشکلات از میان می‌روند و می‌توانید دوباره به زندگی عادی بازگردید.
13. کمبود ویتامین D و ریزش مو
بین کمبود ویتامین D و ریزش مو ارتباطی قوی وجود دارد. اگر سطوح ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن شما برای مدت زیادی کمتر از حد معمول باشد، مواد غذایی حیاتی مورد نیاز برای طی شدن یک چرخه طبیعی رشد به فولیکول‌های مو نمی‌رسد.
کمبود این مواد غذایی باعث می‌شود موهای شما شکننده و حساس شوند یا دچار ریزش شوند، چرا که بدن شما توانایی کامل کردن چرخه‌ی رشد موها را ندارد. ویتامین دی یکی از مواد مغذی است که روی رشد مو تاثیر می‌گذارد.
اما در کنار آن ویتامین C و بیوتین هم نقش مهمی در تغذیه مو دارند و باعث می‌شوند مو قوت خود را حفظ کند و ریزش موها کاهش یابد. به طور خلاصه، نگه داشتن سطح این ویتامین‌ها در اندازه‌ی طبیعی خود، یکی از بهترین راه‌های مبارزه با ریزش مو بنا به دلایل تغذیه‌ای است.
آیا کمبود ویتامین دی خطرناک است؟
کمبود ویتامین D می تواند خطرناک باشد زیرا نقش مهمی در حفظ عملکردهای مختلف بدن دارد. ویتامین D برای جذب کلسیم و فسفر ضروری است که در حفظ سلامت استخوان ها و دندان ها نقشی کلیدی دارد. کمبود شدید ویتامین D می تواند منجر به بیماری هایی مانند راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی (نرم شدن استخوان ها) در بزرگسالان شود.
علاوه بر این، ویتامین D در تنظیم سیستم ایمنی نقش دارد و کمبود آن با افزایش حساسیت به عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، بیماری‌های قلبی عروقی و برخی سرطان‌ها مرتبط است. کمبود مزمن ممکن است به ضعف عضلانی، خستگی و درد استخوان نیز منجر می‌شود.
عوامل موثر بر کاهش ویتامین D
برخی شرایط خاص و قرار گرفتن در برخی موقعیت‌ها میتواند زمینه کاهش ویتامین D را در بدن ایجاد کند. افرادی که نزدیک به خط استوا زندگی می‌کنند و مدام در معرض نور خورشید هستند، کمتر دچار کمبود ویتامین دی می‌شوند زیرا پوستشان به اندازه ی کافی ویتامین دی تولید می‌کند تا نیازهای بدن را تامین کند.
اکثر افراد نمی‌دانند که دچار کمبود ویتامین دی هستند، زیرا علائم آن معمولا خفیف است. حتی اگر این علائم به طرز بارزی روی کیفیت زندگی شما تاثیر منفی بگذارد نیز ممکن است به سادگی متوجه کمبود ویتامین دی نشوید. در ادامه به 7 عامل پرخطر که در بروز کمبود ویتامین دی موثر هستند، اشاره می‌کنیم.
- تیره بودن پوست
- کهولت سن
- اضافه‌وزن یا چاقی مفرط
- نخوردن ماهی و لبنیات به اندازه کافی
- زندگی در مناطقی از کره زمین که در طول سال نور کافی به آن نمی‌رسد
- استفاده دائمی از کرم ضد آفتاب
- بیش از حد در خانه ماندن
محدوده طبیعی ویتامین D در سنین مختلف
مقدار مورد نیاز ویتامین D در هر سنی متفاوت است و از همین رو هر فرد باید در طول روز از میزان مشخصی از این ویتامین استفاده کند. در ادامه می‌توانید با محدوده مورد نیاز ویتامین D در طول روز آشنا شوید.
| سن | بیشترین میزان مجاز ویتامین دی دریافتی روزانه |
| تولد تا 6 ماهگی | 1,000IU (25 میکروگرم) |
| 7 ماهگی تا 12 ماهگی | 1,500IU (38 میکروگرم) |
| 1 تا 3 سالگی | 2,500IU (63 میکروگرم) |
| 4 تا 8 سالگی | 3,000IU (75 میکروگرم) |
| 9 تا 18 سالگی | 4,000IU (100 میکروگرم) |
| بزرگسالان با سن بیشتر از 19 سال | 4,000IU (100 میکروگرم) |
| بارداری و شیردهی | 4,000IU (100 میکروگرم) |
کمبود ویتامین دی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشکان و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی معمولاً آزمایش‌های روتین سطوح ویتامین D را تجویز نمی‌کنند، اما در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص یا عوامل خطر کمبود ویتامین D ویا علائم آن، ممکن است نیاز به بررسی سطح ویتامین دی داشته باشند.
پزشک شما میتواند آزمایش خون را برای اندازه‌گیری سطح ویتامین D بدن تجویز کند. دو نوع آزمایش وجود دارد که ممکن است تجویز شود، اما رایج‌ترین آنها ۲۵ هیدروکسی ویتامین D است که به اختصار ۲۵(OH)D شناخته می‌شود.
کمبود ویتامین D چگونه درمان می شود؟
اهداف درمان و پیشگیری از کمبود ویتامین D یکسان است: رسیدن و سپس حفظ سطح کافی ویتامین D در بدن. در حالی که ممکن است خوردن غذاهای حاوی ویتامین D و دریافت بیشتر نور خورشید را در نظر بگیرید، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما احتمالاً مصرف مکمل‌های ویتامین D را توصیه می‌کند.
ویتامین D به دو شکل وجود دارد: D2 و D3. برای دریافت D2 به نسخه نیاز دارید. با این حال، D3 بدون نسخه در دسترس است. بدن شما راحت‌تر از D2، D3 را جذب می‌کند. با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی و پزشک خود مشورت کنید تا دریابید که آیا به مکمل ویتامین نیاز دارید و در صورت نیاز چه مقدار باید مصرف کنید.
منابع غذایی برای رفع کمبود ویتامین دی
تعداد کمی از غذاها به طور طبیعی غنی از ویتامین D3 هستند. بهترین منابع گوشت ماهی چرب و روغن کبد ماهی است. مقادیر کمتری در زرده تخم مرغ، پنیر و جگر گاو یافت می‌شود. برخی از قارچ‌ها حاوی مقداری ویتامین D2 هستند.
علاوه بر این، برخی از قارچ‌هایی که به صورت تجاری فروخته می‌شوند، به دلیل قرار گرفتن عمدی در معرض مقادیر بالای نور فرابنفش، حاوی مقادیر بیشتری از D2 هستند. بسیاری از غذاها و مکمل‌ها با ویتامین D مانند محصولات لبنی و غلات غنی شده‌اند.
-
- روغن کبد ماهی
- کاد ماهی سالمون
- ماهی قزل آلا
- شاه ماهی و ساردین
- اره ماهی
- ماهی تن
- آب پرتقال غنی شده با ویتامین D
- شیر‌های لبنی و گیاهی غنی شده با ویتامین D
- ساردین
- جگر گاو
- زرده تخم مرغ
- غلات غنی شده
- نور فرابنفش
- قارچ
- مولتی ویتامین
- مکمل‌های ویتامین D
آیا ویتامین دی میتواند مضر باشد؟
پاسخ مثبت است، دریافت بیش از حد ویتامین دی میتواند مضر باشد. سطوح بسیار بالای ویتامین دی در خون (بیشتر از ۱۵۰ نانوگرم در میلی لیتر) میتواند باعث تهوع، استفراغ، ضعف عضلانی، گیجی، درد، از دست دادن اشتها، کم آبی بدن، افزایش ادرار، تشنگی زیاد و سنگ کلیه شود.
سطوح بسیار بالای ویتامین دی همچنین میتواند منجر به نارسایی کلیه، ضربان قلب نامنظم و حتی مرگ شود. سطوح بالای ویتامین دی تقریباً همیشه به دلیل مصرف بیش از حد مکمل ویتامین دی اتفاق می‌افتد؛ چرا که پوست ما میزان ویتامین دی جذب شده را محدود می‌کند.
جمع بندی
کمبود ویتامین دی به شدت رایج است اکثر افراد از آن بی‌اطلاع هستند. علائم کمبود ویتامین D اغلب خفیف و نامشخص است یعنی به سختی می‌توان دریافت این علائم ناشی از کمبود ویتامین دی است یا علت دیگری دارد.
به منظور کاهش عوارض کمبود ویتامین دی و همچنین جلوگیری از بروز مشکلات جدی در سیستم ایمنی بدن بهتر است هر سال و یا هر 6 ماه یک بار ویتامین D خود را آزمایش کنید.
خوشبختانه، معمولا درمان کمبود ویتامین دی ساده است. می‌توانید بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید یا بیشتر از غذاهای سرشار از ویتامین دی (مانند ماهی چرب و محصولات لبنی فراوری شده) استفاده کنید. امیدواریم این مقاله از کارمادیو برای شما مفید بوده باشد.
