سوزش سر دل یا سوزش معده یکی از دردهای گوارشی است که به علت‌های مختلفی می‌تواند ایجاد شود. معمول‌ترین نوع سوزش معده سوزش سردل است که به علت بازگشت اسید معده رخ می‌دهد. این عارضه معمولاً ناشی از رفلاکس اسید معده است.
سوزش معده چیست؟
سوزش معده یا سوزش سردل (Heartburn)، دردی است همراه با سوزش در قفسه سینه، که درست پشت استخوان سینه احساس می‌شود. این درد اغلب پس از غذا خوردن، شب، و هنگام دراز کشیدن یا خم شدن بدتر می‌شود.
این عارضه که ممکن است بین چند دقیقه تا چند ساعت به طول بیانجامد، پدیده‌ای به نسبت شایع است و در بیشتر موارد جای نگرانی ندارد. بیشتر افراد می‌توانند با تغییر در سبک زندگی و بدون نیاز به دارو آن را مدیریت کنند.
بیماری سوزش سردل می‌تواند بر اثر رفلاکس معده، بیماری رفلاکس معده به مری، و یا حتی بارداری رخ دهد.
سوزش معده چقدر رایج است؟
بیماری سوزش سردل پدیده‌ای به نسبت رایج است که گاه‌به‌گاه رخ می‌دهد. با این حال، سوزش منظم و شدید می‌تواند نشان دهنده یک وضعیت رفلاکس مزمن اسید به نام رفلاکس اسید معده به مری باشد. اگر این احساس را به طور منظم تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
علائم سوزش معده چیست؟
این بیماری معمولاً مانند سوزشی در مرکز قفسه سینه، پشت استخوان و دنده‌ها احساس می‌شود و با علائم زیر همراه است:
- احساس سوزش در قفسه سینه که می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت به طول بیانجامد و پس از غذا خوردن و در طول شب به اوج خود برسد.
- دردی که با دراز کشیدن یا خم شدن تشدید می‌شود.
- مشکل در بلع.
- احساس سوزش در گلو.
- مزه تلخ، ترش، اسیدی یا شور در پشت گلو.
دلیل ابتلا به سوزش معده چیست؟
سوزش سردل زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به لوله گوارشی یا مری بازگردد.
به طور معمول، هنگامی که غذا بلعیده می‌شود، نوار عضلانی انتهای مری (اسفنکتر تحتانی مری) باز می‌شود تا غذا و مایعات به معده راه یابند. سپس عضله دوباره سفت می‌شود. در صورتی که عملکرد این عضله مختل شود، اسید معده می‌تواند به مری بازگردد و باعث سوزش شود.
اگر اسفنکتر پایینی مری آن‌طور که باید عمل نکند، اسید به مری بازمی‌گردد (رفلاکس اسید) و باعث سوزش می‌شود. انتقال اسید به مری با خم شدن یا دراز کشیدن تشدید می‌شود.
با تضعیف عضله ورودی مری به معده و باز شدن آن اسید معده به مری راه می‌یابد و مسبب سوزش معده می‌شود.
موارد زیر در ابتلا مؤثرند:
- برخی غذا و نوشیدنی‌ها: قهوه، گوجه‌فرنگی، الکل، شکلات و غذاهای چرب یا تند.
- اضافه وزن.
- سیگار.
- بارداری.
- استرس و اضطراب.
- افزایش برخی از انواع هورمون‌ها مانند پروژسترون و استروژن.
- برخی داروها مانند مسکن‌های ضدالتهاب (مانند ایبوپروفن).
- فتق هیاتوس که در آن بخشی از معده به سمت قفسه سینه بالا می‌آید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درد قفسه سینه ممکن است از علائم حمله قلبی باشد. اگر درد یا فشار شدیدی در قفسه سینه دارید، به ویژه هنگامی که با درد بازو یا فک یا مشکل تنفسی همراه است، به سرعت از کادر درمان کمک بگیرید.
در صورت بروز موارد زیر، به پزشک مراجعه کنید:
- سوزش معده بیش از دو بار در هفته رخ دهد.
- با وجود استفاده از داروهای بدون نسخه، علائم همچنان ادامه یابد.
- ایجاد مشکل در بلع.
- تهوع یا استفراغ مداوم.
- کاهش وزن ناشی از کم غذایی.
چطور سوزش معده را درمان کنم؟
در بیشتر موارد، می‌توان این بیماری را با درمان‌های خانگی، اصلاح سبک زندگی و مصرف داروهای بدون نسخه درمان یا تعدیل کرد.
هرچند در صورت بروز سوزش سردل شدید و مکرر ممکن است نیازمند درمان دارویی یا جراحی تحت نظر پزشک معالج باشید.
راهکارهایی برای جلوگیری از ابتلا به سوزش معده.
تغییرات ساده سبک زندگی می‌تواند به توقف یا کاهش علائم کمک کند.
در این راستا، رعایت نکات زیر ضروری خواهد بود:
- انداره وعده‌های غذایی را کاهش و تعداد آن‌ها را افزایش دهید.
- از بالشت بلند استفاده کنید، به طوری که سینه و سر بالاتر از سطح کمر قرار گیرند.
- تناسب اندام خود را حفظ کنید.
همچنین، از موارد زیر پرهیز کنید:
- غذا یا نوشیدنی که علائم را تحریک می‌کنند.
- مصرف غذا در فاصله کمتر از سه یا چهار ساعت پیش از خواب.
- پوشیدن لباس‌های تنگ.
- مصرف سیگار.
- مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی.
- درمان دارویی
برای درمان یا بهبود علائم می‌توانید به کمک یک داروساز از داروهای بدون نسخه بهره ببرید، یا در صورت شدید بودن وضعیت تحت معالجه یک پزشک قرار گیرید.
داروهای بدون نسخه
جهت کاهش علائم، داروساز ممکن است داروهایی به نام آنتی‌اسید یا آلژینات را توصیه کند.
بهتر است این داروها را با غذا یا بلافاصله پس از آن مصرف کنید؛ تا هم از سوزش سردل احتمالی در این زمان جلوگیری کنید، هم به اثربخشی آن کمک کنید.
اگرچه آنتی اسید و آلژینات‌ها در کوتاه مدت علائم را بهبود می‌بخشند، اما درمانگر آن نیستند و نباید در طولانی‌مدت استفاده شوند.
درمان تحت نظر پزشک
اگر رفلاکس اسید معده دارید، پزشک عمومی ممکن است دارویی به نام مهارکننده پمپ پروتونی (PPI) تجویز کند تا میزان اسید معده شما را کاهش دهد.
این مهارکننده‌ها عبارتند از:
- امپرازول
- لانسوپرازول
بسته به میزان جدی بودن رفلاکس اسید معده، معمولاً باید این نوع دارو را به مدت 4 یا 8 هفته مصرف کنید.
اگر مهارکننده‌ها کمکی نکنند، ممکن است پزشک داروی دیگری به نام آنتاگونیست گیرنده اچ2 را تجویز نماید.
آزمایش و جراحی
در صورتی که داروها مفید واقع نشوند یا علائم بیمار شدید باشد، ممکن است پزشک عمومی، بیمار را برای انجام موارد زیر به یک متخصص ارجاع دهد:
- آزمایش‌هایی برای یافتن علت علائم بیمار، مانند گاستروسکوپی ( لوله‌ای نازک با دوربین داخل آن از گلو عبور می‌کند و به معده راه می‌یابد.)
- عمل گاستروسکوپی.
- عمل جراحی بر روی معده برای متوقف کردن رفلاکس اسید (لاپاروسکوپی فوندوپلیکاسیون).
سوالات متداول درباره سوزش معده
در ادامه به برخی از سوالات متداول درباره سوزش معده و یا سوزش سردل پاسخ داده‌ایم. با کارمادیو همراه باشید.
علت سوزش سر دل در بارداری چیست؟
وجود برخی از هورمون‌ها در بدن و همچنین بزرگ‌شدن رحم به سوزش سر دل کمک می‌کند.
سوزش معده با سوزش سردل فرق دارد؟
سوزش سر دل به علت برگشت اسید به داخل لوله‌ی گوارش در جهت مخالف ایجاد می‌شود. اما سوزش معده معمولا به علت سوءهاضمه و مشکلات جدی‌تر معده ایجاد می‌شود و دردی در بالای شکم ایجاد می‌کند.