قطری‌ها با همکاری فیفا، فدراسیون جهانی فوتبال امسال نوآوری‌های مختلفی را برای برگزاری مسابقات و میزبانی از تیم‌ها و تماشاچیان به کار برده‌اند. بسیاری از این فناوری‌ها مبتنی بر هوش مصنوعی ساخته شده‌اند و در مقیاس بزرگ‌تر، یک ورزشگاه مثل قطعات لگو بعد از پایان رقابت‌ها قابل جداسازی خواهد بود. با کارمادیو همراه باشید تا به بررسی اجمالی بخشی از فناوری‌های جام جهانی 2022 قطر بپردازیم.
۱. فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار
این فناوری بسیار شبیه به فناوری خط دروازه است، اما به جای ردیابی خط ثابت دروازه، به‌صورت پیوسته بازیکنان را دنبال می‌کند. این سیستم با کمک هوش مصنوعی به داوران بازی اجازه می‌دهد تا در سریع‌ترین زمان ممکن آفسایدها را تشخیص دهند.
فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار اندام‌های بازیکنان را ردیابی می‌کند تا در صورتی که فرد در موقعیت آفساید توپ را دریافت کند، این اتفاق را به اطلاع کمک داور ویدیویی (VAR) برساند. ورزشگاه‌های قطر در زیر سقف‌های خود دوربین‌هایی دارند که در هر ثانیه 50 بار اطلاعات مربوط به 29 نقطه از بدن هر بازیکن را گردآوری می‌کنند.
این نقاط شامل نوک پا، دست و حتی سر بازیکنان میشود. هوش مصنوعی با کمک تصویر دوربین‌ها متوجه میشود که توپ چه زمانی برای بازیکن ارسال شده و او آن لحظه نسبت به بازیکنان حریف در چه موقعیتی قرار داشته است. این سیستم در کسری از ثانیه آفسایدها را تشخیص می‌دهد و اعلان خود را به دست کمک داور ویدیویی می‌رساند. سپس VAR موضوع را بررسی می‌کند و در صورت وقوع آفساید، آن را به داور اطلاع می‌دهد.
فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار پارسال به‌طور آزمایشی در جام اعراب و در ماه فوریه امسال در بازی فینال جام باشگاه‌های جهان امتحان شد و موفق عمل کرد. این سیستم همچنین می‌تواند در تشخیص سایر رخدادهای بازی از جمله پنالتی به داوران کمک کند.
۲. توپ متصل به شبکه
توپ رسمی جام جهانی امسال با نام «الرحله» در داخل خود یک حسگر کروی‌شکل دارد که 500 بار در هر ثانیه اطلاعات خود را به اتاق عملیات ویدیویی می‌فرستد و اجازه شناسایی نقطه دقیق شوت‌شدن را می‌دهد.
توپ متصل به شبکه در همکاری با فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار به مسئولان بازی اجازه می‌دهد تا اطمینان یابند که با در اختیار داشتن موقعیت توپ و بازیکنان می‌توانند در لحظات حساس تصمیم‌گیری‌های درست داشته باشند.
این حسگر با کمک سیستم تعلیقی که توسط شرکت آدیداس ساخته شده، در مرکز توپ نگه داشته میشود. انرژی آن هم از یک باتری قابل شارژ تأمین میشود که از طریق القا می‌توان آن را شارژ کرد. البته همه توپ‌ها قبل از بازی شارژ می‌شوند تا در حین برگزاری مسابقه نیازی به شارژ مجدد وجود نداشته باشد. آدیداس می‌گوید عمر باتری این حسگر در حالت فعال به شش ساعت و در حالت آماده‌به‌کار به 18 روز می‌رسد.
از دیگر نوآوری‌های توپ جام جهانی 2022 قطر می‌توانیم به پوشش پلی‌اورتان با بافت‌های مایکرو و ماکرو و بدنه بیرونی 20 تکه اشاره کنیم که اجازه می‌دهد توپ در هوا سریع‌تر حرکت کند. طبق اعلام فیفا، الرحله به معنای «سفر» است و این توپ هم سریع‌تر از تمام توپ‌های قبلی در این رقابت‌ها سفر می‌کند. به‌علاوه، گفته شده که آدیداس این توپ را با چسب و جوهرهای آب‌پایه ساخته تا پیرو اهداف زیست‌محیطی باشد.
۳. فناوری های خنک کننده جام جهانی قطر
فیفا برای برگزاری جام جهانی در قطر مجبور شد این رقابت‌ها را حدود شش ماه به تعویق بیندازد و بازی‌ها را به جای تابستان در اواخر پاییز برگزار کند تا مشکلات ناشی از گرمای شدید در این کشور گریبان‌گیر بازیکنان و تماشاچیان نشود. با این حال، دمای هوا در قطر همچنان به‌طور میانگین بین 21 تا 26 درجه سلسیوس است.
بنابراین از فناوری‌هایی استفاده شده تا دما پایین آورده شود. ورزشگاه‌ها با کمک انرژی خورشیدی، هوای بیرون را خنک و آن را از طریق شبکه‌هایی در اطراف زمین به داخل ورزشگاه هدایت می‌کنند. مسئولان برگزاری مسابقات می‌گویند ورزشگاه‌ها نقش حایلی در برابر گرمای بیرون را ایفا می‌کنند و هر کدام با حبابی از هوای خنک محافظت می‌شوند.
هوای خنک و تمیز از طریق تکنیک گردش هوا به داخل ورزشگاه‌ها فرستاده و بعد دوباره دریافت، خنک و تصفیه میشود تا به داخل زمین برگردند. دکتر «عبدالعزیز عبدالقانی»، استاد دانشگاه قطر که بیش از یک دهه روی این سیستم‌ها کار کرده، می‌گوید: «ما فقط هوا را خنک نمی‌کنیم، بلکه آن را پاکیزه هم می‌کنیم.»
او می‌گوید هوا برای تماشاچیان هم تصفیه میشود: «برای مثال، کسانی که حساسیت تنفسی دارند، در داخل ورزشگاه‌های ما دچار مشکل نمی‌شوند. ما تمیزترین و خالص‌ترین هوای ممکن را فراهم می‌کنیم.» این فناوری در هفت مورد از هشت ورزشگاه قطر برای جام جهانی به کار گرفته شده است. ورزشگاه هشتم با نام ورزشگاه 974 از سیستم تهویه طبیعی هوا بهره می‌برد.
۴. ورزشگاه قطر که جابجا میشود
ورزشگاه 974 اولین استادیوم موقت در تاریخ جام جهانی است. این ورزشگاه از 974 کانتینر باربری بازیافتی از جنس فولاد ضدزنگ ساخته شده که پس از پایان رقابت‌ها از هم جدا خواهند شد. ورزشگاه 974 که توسط شرکت معماری اسپانیایی Fenwick Iribarren ساخته شده، اولین الهامات خود را از قطعات لگو گرفته است.
کل این بنا به‌نحوی ساخته شده که می‌تواند جدا شده و دوباره در محل دیگری احداث یا در ابعاد کوچک‌تر ساخته شود. ورزشگاه 974 میزبان هفت بازی خواهد بود که شش‌تای آنها در دور بازی‌های گروهی و یکی در دور حذفی برگزار میشود. شما میتوانید در کارمادیو با تمام ورزشگاه های قطر در جام جهانی ۲۰۲۲ آشنا شوید.
۵. اتاق‌هایی با نمای زمین بازی
فیفا همچنین برای فراهم‌سازی بستر تماشای مسابقات توسط همه مخاطبان، در سه ورزشگاه اتاق‌هایی را تدارک دیده که تجربه متفاوتی از بازی‌ها را رقم می‌زنند. این اتاق‌ها مخصوص افراد مبتلا به اوتیسم و سایر اختلال‌های عصبی است که نمی‌توانند فضای شلوغ سکوها را تحمل کنند. این افراد در عوض می‌توانند با آرامش بیشتری از داخل این اتاق‌ها به تماشای بازی‌ها بپردازند.
این اتاق‌ها دارای تجهیزات مختلفی از جمله فیبرهای اپتیکی، چراغ‌های LED، نورافکن‌های تعاملی، هدفون‌های حذف نویز و اسباب‌بازی‌های ضداسترس هستند. «خالد السویدی» که یکی از مسئولان قطری برگزاری رقابت‌هاست، می‌گوید: «درک می‌کنیم که جمعیت‌های بزرگ و پرسروصدا ممکن است برای برخی از طرفداران قابل تحمل نباشند. به نظرمان مهم است که چنین اتاق‌هایی برای کودکان و جوانان وجود داشته باشد تا آنها هم بتوانند در یک محیط امن و آرام از بازی‌ها لذت ببرند.»
۶. شارژر گوشی با برق خورشیدی
در اطراف ورزشگاه‌های جام جهانی دستگاه‌هایی به‌نام ElPalm وجود دارند که ظاهری شبیه درختان نخل دارند. این سایه‌بان‌ها از نور خورشید برق تولید می‌کنند و به مسافران اجازه می‌دهند تا گوشی‌های خود را با سیم یا بدون سیم شارژ کنند.
دستگاه‌های ElPalm در ساعات شب ضمن نمایش تبلیغات، از طریق مه‌پاشی به خنک‌سازی افراد کمک می‌کنند و دارای دوربین‌های نظارتی و بلندگو هستند.
۷. دوربین‌ها و الگوریتم‌ها
مراکز فرمان و کنترل در قطر با استفاده از بیش از 15 هزار دوربین حرکات تماشاچیان را زیر نظر خواهند داشت. این دوربین‌ها در هر هشت ورزشگاه نصب شده‌اند. افزون بر این، در استادیوم لوسیل که گنجایش 80 هزار نفر را دارد و بازی فینال در آن برگزار خواهد شد، قرار است از فناوری تشخیص چهره استفاده شود.
مقامات برگزاری مسابقات با کمک الگوریتم‌های هوش مصنوعی از ازدحام جمعیت در نقاط خاص ورزشگاه‌ها جلوگیری می‌کنند تا اتفاقی مثل فاجعه مرگ 130 نفر در ورزشگاهی در اندونزی رقم نخورد. این سیستم با کمک الگوریتم‌های مختلف حرکت افراد را پیش‌بینی خواهد کرد و آنها را به ورودی‌ها و خروجی‌های خلوت‌تر هدایت می‌کند.
۸. دستشویی های هوشمند در جام جهانی 2022 قطر
قطر مدعی است که همه ورزشگاه‌های جام جهانی دستشویی‌هایی با قابلیت‌های هوشمند دارند تا به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک کنند. در دستشویی‌های مردانه توالت‌هایی برای ادرار قرار داده شده که از آب استفاده نمی‌کنند و در عوض ادرار را با ماده‌ای بر پایه نفت از بین می‌برند.
به‌علاوه، شیرهای آب حسگرهای قطع خودکار دارند تا آب بیهوده هدر نرود. این شیرها همچنین به آب خروجی هوا اضافه می‌کنند تا حجم آب مصرفی کاهش یابد.
۹. اتوبوس‌های برقی
قطر به‌طور ویژه برای جام جهانی، 741 اتوبوس برقی با تولید کربن پایین را از شرکت چینی Yutong خریداری کرده است. این ناوگان اتوبوسی تماشاچیان را به هشت ورزشگاه رقابت‌ها می‌برد که البته فاصله جغرافیایی نسبتاً کمی با یکدیگر دارند.
پس از پایان رقابت‌ها، «مواصلات»، شرکت حمل‌ونقل عمومی قطر به استفاده از این اتوبوس‌های برقی ادامه خواهد داد تا در مسیر حرکت به سمت حمل‌ونقل سبز در این کشور قدم بردارد.