روغن نخل یا روغن پالم از اسیدهای چرب و گلیسیرین مثل همه چربی‌ها تشکیل شده‌است. بر خلاف تمام چربی‌ها اسیدهای چرب اشباع فراوانی دارد که در دمای اتاق جامد هستند. روغن پالم اسم خود را از پالمیتیک اسید (همان اسید چرب اشباع c16) گرفته‌است. اسید اوئیک اشباع شده نیز تشکیل دهنده روغن نخل است. روغن نخل خام قسمت اعظمی از منابع طبیعی Tocotrienol و بخشی از خانواده Uite است. به گفتهٔ سازمان بهداشت جهانی شواهد قانع‌کننده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف پالمیتیک اسید احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد؛ بنابراین آن را به عنوان اسیدهای چرب ترانس در طبقه‌بندی قرار می‌دهند. چربی‌های ترانس نیز در دمای اتاق جامد هستند.
حتما تاکنون نام روغن پالم، که در برخی مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد را شنیده‌اید. شاید نام آن را در لیست مواد لازم برای تهیه خوراک تازه‌ای خوانده باشید و یا در مورد فواید و مضرات آن اطلاعاتی کسب کرده باشید. در این مقاله از کارمادیو قصد داریم در ابتدا بدانیم این روغن چیست و چطور تهیه می‌شود. سپس به بررسی مزایا و معایب آن می‌پردازیم تا از سلامت آن اطمینان حاصل کنیم.
روغن پالم چطور تهیه می‌شود؟
نخل روغنی (که با نام تخصصی «Elaeis guineensis» شناخته می‌شود) درختی آفریقایی از خانواده نخل‌ها (Arecaceae) است که به عنوان منبع روغن پالم کشت می‌شود. میوه این نخل از منظر اقتصادی ارزش بالایی دارد. با این‌حال، دستیابی به نخل به چند دلیل همواره امری دشوار بوده است. اندازه بزرگ این درختان و شرایط آب و هوایی که این گونه از درختان در آن رشد می‌کنند، اجازه مطالعه و اکتشاف آنها را برای بومیان فراهم نمی‌کرد. افزایش اکتشافات گیاه‌شناسی در مناطق استوایی در دهه ۱۹۸۰ اهمیت این نخل‌ها را آشکار کرد.
نخل روغنی به صورت گسترده در نواحی غرب و مرکز آفریقا و همچنین در مالزی و اندونزی کشت می‌شود. این درخت به علت داشتن برگ‌‌ها و میوه‌های بزرگ مورد توجه است.
این گیاه همچنین به عنوان یک گیاه زینتی در بسیاری از مناطق نیمه گرمسیری کشت می‌شود.
درخت نخل روغنی دارای ساقه بلندی است که عمدتا ارتفاع آن تا ۲۰ متر می‌رسد. این درخت دربردارنده گل‌های ریز متعددی است که روی شاخه‌های کوتاه رشد می‌کنند و درنهایت تبدیل به خوشه بزرگی از میوه‌های بیضی شکل می‌شوند. این میوها حدود ۴ سانتی‌متر طول دارند و رنگ آنها قرمز متمایل به سیاه است. هسته این میوه‌ها در تهیه روغن پالم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روغن پالم که از میوه‌های این درخت بدست می‌آید، در ساخت لوازمی مانند صابون، لوازم آرایشی، شمع، سوخت‌های زیستی و مواد روان کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روغن بدست آمده از هسته میوه نیز در ساخت محصولات خوراکی مانند بستنی، شیرینی‌های شکلاتی، کلوچه‌ها، نان و همچنین بسیاری داروها به کار گرفته می‌شود. پس به عبارتی می‌توان آن را یک روغن همه‌کاره دانست.
این روغن همچنین به شکل مارگارین در تهیه لوازم آرایشی مانند رژ لب به کار گرفته می‌شود. روغن پالم به علت دارا بودن مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان (که علایٔم پیری را کاهش می‌دهد) انتخابی مناسب در صنعت آرایشی و بهداشتی است.
این تمام مزایا نیست. گلیسیرین مشتق شده از این روغن را می‌توان برای تولید محصولات دارویی، عمدتا شربت‌های سرفه و محصولات مراقبت از دهان (مانند شوینده‌ها) مورد استفاده قرار داد. از این روغن برای تولید مکمل‌های خوراک دام نیز استفاده می‌کنند.
روغن پالم خام اغلب به عنوان سوخت زیستی استفاده می‌شود که می‌تواند در تولید برق کارآمد باشد.
با توجه به شرایط خاص لازم برای رشد درختان نخل روغنی – آفتاب زیاد، دمای بالا و بارندگی، این درختان تنها در مناطق گرمسیری قابل کشت هستند.
برای تولید روغن مذکور در ابعاد تجاری، قسمت گوشته بیرونی میوه این درخت بخارپز می‌شود تا آنزیم‌های «لیپولیتیک» آن از بین برود. سپس ماده بدست آمده فشرده می‌شود. ماده حاصل شده به دلیل وجود ماده‌ای به نام «کاروتن» رنگی است. هسته میوه در مرحله مجزای دیگری فشرده می‌شود تا روغن هسته این میوه نیز بدست آید. این روغن با آنچه از گوشته میوه بدست آمد، متفاوت است.
صنعت تجاری روغن پالم در اواخر قرن بیستم به سرعت گسترش یافت. تولیدکنندگان پیشرو نیز در اندونزی و مالزی هستند که به‌طور مشترک تقریبا ۸۵ درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. همین امر سبب جنگل‌زدایی قابل توجهی در اندونزی، مالزی و بخش‌های وسیعی در آفریقا شد.
مزارع جدید که در آنها درخت نخل روغنی کاشته می‌شود، درنهایت سوزانده می‌شوند و تنها تنه‌های بریده شده درخت در آنها باقی می‌ماند.
فواید و مزایا روغن پالم
روغن پالم یک ماده سالم و همه‌کاره است. آن را از این جهت همه‌کاره می‌نامیم که در موارد مختلف مانند خوراک و یا صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پالم کارآمدترین روغن گیاهی است، زیرا در مقایسه با سایر روغن‌ها به زمین بسیار کمتری برای تولید نیاز است. به عنوان مثال، هر هکتار زمینی که می‌تواند تنها ۰/۷ تن روغن آفتابگردان تولید کند، می‌تواند ۳/۸ تن روغن پالم تولید کند.
این روغن نه تنها فراوان‌تر از روغن آفتابگردان است (از منظر تولید)، بلکه از نظر غذایی نیز غنی‌تر است. این روغن سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین E است که از سیستم ایمنی حمایت می‌کند، از بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.
پالم یک روغن گیاهی پرمصرف و یک عنصر کلیدی برای تهیه طیف مختلفی از محصولات گوناگون مانند کیک و لوازم آرایشی است.
چرا روغن پالم همه جا هست؟
همانطور که گفتیم پالم یک روغن فوق‌العاده همه‌کاره است که دارای خواص و عملکردهای مختلف است. این روغن در دمای اتاق به حالت نیمه جامد است، بنابراین می‌تواند خواص روغن مایع و جامد را به صورت همزمان داشته باشد. این روغن در برابر اکسیداسیون مقاوم است و بنابراین می‌تواند به محصولات ماندگاری بیشتری بدهد.
روغن حاصل از میوه درخت نخل مذکور در دماهای بالا پایدار است و به خوراک سرخ‌شده حالت ترد و بافتی نرم می‌دهد. پالم همچنین بی‌رنگ و بدون بو است بنابراین تغییری در بو یا رنگ غذا ایجاد نمی‌کند.
این روغن در کشورهای آفریقایی به صورت گسترده به عنوان روغن پخت و پز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معایب روغن پالم
علیرغم مزایایی که بیان کردیم، تولید روغن پالم به دلیل ناپایدار بودن بدنام است. برای آنکه زمین پاکسازی شده و برای کشت نخل‌های روغنی آماده شود، باید درختان در مراتع و جنگل‌ها را قطع کرد. این امر بر حیات جانوری و آب و هوای منطقه (در طولانی مدت) تاثیر منفی می‌گذارد. متاسفانه بسیاری از جنگل‌ها با استفاده از روش‌های ناپایدار مانند سوزاندن که آلودگی هوا و فرسایش خاک را به همراه دارد، پاکسازی می‌شوند.
با این‌حال، می‌توان روغن پالم را با روشی سازگار با محیط‌زیست تولید کرد. اگر قوانین و روش‌های مناسب برای کشت پایدار درختان نخل روغنی رعایت شود، تولید این روغن صنعت مضری نخواهد بود.
با توجه به مزایای بی‌شمار این روغن و همچنین سود اقتصادی کلانی که دارد، انتظار می‌رود تولید آن در دهه‌های آینده افزایش یابد.
افزایش تولید روغن مذکور در صورتی که به روش صحیحی انجام شود، لزومی ندارد که منجر به اثرات منفی بر روی کره زمین شود و جای نگرانی در این‌باره نیست.