هر آنچه که باید درباره ی آب مروارید بدانید
به گزارش کارمادیو، از بیماری‌های چشمی، یکی از انواع شایعی که بیشتر در افراد مسن رخ می‌دهد، آب مروارید یا کاتاراکت است. آب مروارید درواقع باعث تیره و کدر شدن عدسی چشم ها می‌شود که اين حالت مي تواند باعث مشكلات بينايي هنگام مطالعه، رانندگي و ديگر امور روزانه شود. آیا این بیماری را می‌شناسید؟ آیا می‌دانید علائم آب مروارید کدامند و درمان این بیماری چگونه انجام می‌شود؟ در صورتیکه این سوالات ذهن شما را هم درگیر کرده‌است، با ما همراه باشید.
آب مروارید چیست؟
در یک نگاه می‌توان گفت آب مروارید هیچ گونه علامت اولیه‌ای ندارد ولی به مرور فرد دچار علائمی از جمله تاری دید, کمرنگ به نظر رسیدن رنگ‌ها, حساسیت بیش از حد به نور, مشکل دید در شب و دوبینی خواهد شد.
اغلب افراد مسن (بیش از نیمی از آمریکایی‌های دارای سن بالای ۸۰ سال) دچار آب مروارید می شوند یا تحت جراحی کاتاراکت قرار گرفته اند. در ابتدا ممکن است متوجه اختلال نشوید ولی با گذشت زمان دچار دید رنگارنگی یا تاری دید خواهید شد.
جهت تشخیص بیماری می توان به پزشک متخصص مراجعه کرده و پزشک با استفاده از دستگاه‌های چشم پزشکی, آب مروارید را تشخیص می دهد. درمان نهایی برای آب مروارید جراحی است که مدت زمانی بین ۳۰تا۴۵ دقیقه به طول می انجامد و در ۹۹% موارد بدون عارضه ی جانبی است.
اختلال آب مروارید یا کدر شدن لنز (عدسی چشم) حالتی است که باعث می‌شود فرد دید مشابه نگاه کردن از پشت پنجره ی یخ زده را تجربه کند. چشم یکی از حساس ترین ارگان‌های بدن بوده که به دنبال افزایش سن همانند سایر اعضا بدن دچار تغییر و فرسودگی می‌شود. یکی از تغییرات عمده در رابطه با افزایش سن, ایجاد بیماری کاتاراکت یا آب مروارید است.
نمای ابری لنز عدسی در آب مروارید
در اغلب موارد کاتاراکت سیر آرام و مزمنی را طی می کند و فرد ممکن در مراحل اولیه ی بیماری, به سادگی متوجه تغییرات ایجاد شده در بینایی خود نشود به خصوص به این دلیل که بیماری آب مروارید از همان ابتدا بینایی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
اما با گذشت زمان, اختلال بینایی به تدریج نمایان می شود. چشم در حال تکوین در یک رویان ۲۲ روزه به صورت یک جفت شیار کم عمق در هر طرف مغز قدامی ظاهر می شود.
کم کم و در انتهای هفته ی چهارم تکوین, چشم‌ها به صورت وزیکول بینایی دیده شده و شروع به تشکیل می کنند. وزیکول های بینایی با لایه ی خارجی پوشاننده ی بدن (اکتودرم) تماس پیدا کرده و تشکیل عدسی چشم القا می‌شود, در واقع بر خلاف سایر بخش‌های چشم که از اکتودرم عصبی منشا گرفته‌اند, عدسی از اکتودرم سطحی منشا می‌گیرد.
کمی پس از آن, سلول‌های دیواره ی خلفی وزیکول عدسی دراز شده و به سمت جلو کشیده می‌شوند و رشته‌های بلندی را تشکیل می‌دهند که کم کم لومن وزیکول عدسی را پر می‌کنند. در انتهای هفته ی هفتم, رشته‌های عدسی اولیه به دیواره‌ی قدامی وزیکول عدسی می‌رسند.
رشد عدسی در این مرحله پایان نمی‌یابد, زیرا رشته‌های عدسی جدیدی (ثانویه) به طور مداوم به بخش مرکزی عدسی اضافه می گردند. عدسی توسط عضله‌ی مژگانی حلقوی در محل خود ثابت شده است.
همچنین جهت انجام اعمال تطابقی برای بینایی توسط تحریک سیستم‌های سمپاتیک و پاراسمپاتیک, قطر عدسی تغییر کرده و باعث تشکیل تصویر بر روی شبکیه می شود. در بیماری آب مروارید عدسی کدر شده و امکان عبور مناسب نور از عدسی فراهم نمی‌شود.
آب مروارید چگونه بر بینایی شما تأثیر می گذارد؟
نور وارد چشم شما می‌شود و از عدسی عبور می‌کند. عدسی چشم نور را روی شبکیه متمرکز می‌کند، که سیگنال‌های بصری را از طریق عصب بینایی به مغز انتقال می‌دهد. کدرشدن عدسی به‌دلیل آب مروارید منجر به تاری تصاویری می‌شود که می‌بینید. مشکلات چشمی دیگری نیز می‌توانند باعث تاری دید شوند اما آب مروارید نشانه‌های مشخصه‌ای ایجاد می‌کند.
علائم آب مروارید چشم کدامند؟
علائم آب مروارید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دید تیره، تاریک یا مه‌آلود
- کاهش دید شبانه
- نیاز به نور بیشتر برای مطالعه و سایر کارها
- حساسیت به نور و تابش خیره‌کننده
- دیدن هاله‌ای در اطراف نور
- تغییر مکرر در شماره‌ی عینک
- دید دوبینی در یک چشم
- محو شدن رنگ‌ها
- نزدیک بینی (در افراد مسن)
در ابتدا تنها یک قسمت کوچکی از لنز درگیر می‌شود و تاری دید جزئی بوده و ممکن است شما متوجه آن نشوید، اما همانطور که بیماری پیشرفت می‌کند، قسمت بیشتری از عدسی درگیر شده و نوری که از عدسی عبور می‌کند منحرف می‌شود و باعث ایجاد علائم قابل‌توجه می‌شود.
علل ایجاد آب مروارید کدامند؟
- افزایش سن: با افزایش سن عدسی سفت شده و شفافیت خود را از‌دست‌می‌دهد. معمولا بیشتر افراد (نه همه) به دنبال افزایش سن دچار آب مروارید می‌شوند. آب مروارید ناشی از افزایش سن شایع‌ترین نوع آن است.
- ناشی از سایر بیماری‌ها: نوعی از آن که به دنبال بیماری‌های دیگر (دیابت و جراحی‌های چشم) یا مصرف برخی داروها (استروئید‌ها مانند پردنیزون) ایجاد می‌شود.
- ضربه: هر نوع ضربه و جراحت به چشم‌ها نیز می‌تواند موجب کاتاراکت شود. از ضربه‌ی توپ به چشم گرفته تا سوختگی، مواد شیمیایی و موارد دیگر. گاهی بلافاصله بعد از صدمات چشمی و گاهی سال‌ها بعد از آن دیده می‌شود.
- اشعه: همانطور که اشعه‌ی ماوراء‌بنفش نور خورشید برای پوست شما مضر است، می‌تواند موجب آسیب به چشم‌ها نیز شود. افرادی که زمان زیادی را زیر نور خورشید سپری می‌کنند، ممکن است دچار آن شوند. آب مروارید همچنین یک عارضه‌ی جانبی از پرتودرمانی برای درمان سرطان است.
همچنین عوامل زیر نیز می‌توانند در جوابی باعث بروز آب مروارید شوند:
- ضربه
- الکل زیاد
- استفاده از کورتون‌ها
- دیابت
آب مروارید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آب مروارید می‌تواند با معاینه چشم تشخیص داده شود. معاینه چشم شامل آزمایش دید و معاینه چشم‌ها با استفاده از میکروسکوپ لامپ شکاف است. مردمک‌ها با قطره‌های چشمی خاصی گشاد می‌شوند تا دید بهتری از قسمت پشتی چشم شما به دست آید که شبکیه و عصب بینایی در آن قسمت قرار دارند.
چه موقع برای درمان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر دچار تغییر در بینایی خود شدید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت مشاهده تغییرات زیر نیز سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- دوبینی
- تشعشعات نور
- درد ناگهانی در چشم
- یا سردرد شدید
عمل آب مروارید چقدر طول میکشد؟
جراحی آب مروارید در واقع روشی است که در آن عدسی کدر شده را بر میدارند و در بیشتر موارد آن را با عدسی مصنوعی جایگزین می‌کنند. بر خلاف تصوری که با شنیدن کلمه ی جراحی به ذهن ما خطور می کند, جراحی کاتاراکت به هیچ وجه دردناک نیست زیرا به لطف قطره‌های بی‌حس‌کننده‌ی موضعی، قبل از عمل جراحی سطح چشم کاملا بی‌حس می‌شود. طول اثر این داروها تا چند ساعت پس از عمل جراحی باقی می‌ماند.
در تقریبا ۹۸% موارد جراحی کاملا ایمن و بدون عوارض جانبی انجام می‌شود. طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۰۶ بر روی بیش از ۲۰۰۰۰ هزار نفر تحت جراحی کاتاراکت صورت گرفته است, مشخص شد که ۹۹.۵% موارد هیچ گونه عارضه‌ی جدی پس از جراحی تجربه نکرده‌اند.
جراحی آب مروارید یک عمل نسبتا ساده است که اغلب بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه به طول می‌انجامد. این عمل با استفاده از بی حس کننده‌های موضعی انجام می‌شود و شما پس از انجام جراحی در همان روز ترخیص شده و به منزل باز می‌گردید.
به طور میانگین می‌توان گفت از زمان ورود بیمار به مطب یا کلینیک چشم پزشکی, انجام فرایند پذیرش, انجام عمل جراحی و ترخیص بیمار زمانی در حدود ۲ ساعت و نیم سپری می‌شود.
انواع جراحی آب مروارید
رایج ترین نوع جراحی آب مروارید به عنوان نرم کردن عدسی چشم (فاکو) شناخته می‌شود. دراین روند، پزشک شکاف کوچکی در چشم ایجاد می‌کند و عدسی را با استفاده از امواج فراصوت می‌کند. سپس عدسی بیرون آورده شده و با عدسی داخل‌چشمی (IOL) جایگزین می‌شود.
نوع دیگری از جراحی آب مروارید، جراحی خارج کپسولی آب مروارید نام دارد. این روند برشی بزرگتر و حذف عدسی کدر به‌صورت یک‌تکه را دربردارد. دربیشتر موارد، جایگذاری IOL نیاز به عینک یا لنز ضخیم را ازبین میبرد.
عوارض عدم جراحی آب مروارید
در صورتی که شما عمل جراحی آب مروارید خود را بیش از حد به تعویق بیندازید ممکن است آب مروارید شما بیش از حد بزرگ شده و برداشتن آن دشوارتر باشد. همچنین در این شرایط بروز عوارض پس از جراحی نیز احتمال بیشتری پیدا خواهند کرد.
به طور کلی بهترین نتیجه برای جراحی آب مروارید در صورتی است که بلافاصله پس از ایجاد اختلالات بینایی, عمل جراحی انجام شود. به تاخیر انداختن جراحی می تواند بینایی شما را به طور کلی مختل کند یا باعث کاهش کامل تا جزئی بینایی شود.
عوارض بعد از عمل آب مروارید چیست؟
ممکن است عوارض زیر را برای شما ایجاد کند:
- پارگی کپسول خلفی
- سیستوئید ماکولار ادما
- اندوفتالمیت
- خونریزی سوپراکوردیال
- جدا شدن شبکیه
- جابجایی لنز
انواع آب مروارید چشم کدامند؟
انواع مختلفی وجود دارد، اما ویژگی مشترک همه‌ی آن‌ها، عدسی کدر و تیره است:
- آب مرواریدی که بر مرکز عدسی تاثیر می‌گذارد (هسته‌ای): در ابتدا دید نزدیک شما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما گاهی نیز دید نزدیک را افزایش می‌دهد، گاهی با‌گذشت زمان عدسی به رنگ زرد در می‌آید و دید فرد بسیار کمتر می‌شود. همانطور که آب مروارید به آرامی پیشرفت می‌کند، عدسی ممکن است قهوه‌ای شده و تشخیص رنگ‌ها با مشکل همراه می‌شود.
- آب مرواریدی که بر پشت عدسی تاثیر می‌گذارد (زیر کپسولی خلفی): این نوع باعث اختلال در مطالعه می‌شود، دید شما را در نور زیاد کم می‌کند. این نوع کاتاراکت همچنین سریع‌تر از انواع دیگر پیشروی می‌کند.
- آب مرواریدی که بر لبه‌های عدسی تاثیر می‌گذارد (کورتکس): این نوع به شکل لکه‌های سفید و کروی شکل یا رگه‌هایی در لبه‌ی خارجی قشر عدسی دیده‌می‌شود. سپس به‌آرامی پیشروی می‌کند و مرکز عدسی را درگیر می‌کند و عبور نور از مرکز عدسی را مختل می‌کند.
- آب مروارید مادرزادی: برخی کودکان با آب مروارید به دنیا می‌آیند یا در کودکی به آن مبتلا می‌شوند. این نوع کاتاراکت ممکن است ژنتیکی باشد یا به دنبال عفونت داخل رحمی یا ضربه ایجاد شود. همچنین ممکن است به دلیل بیماری‌هایی مانند دیستروفی میوتونی، گالاکتوزومی، نوروفیبروماتوز نوع ۲ یا سرخچه ایجاد شود. آب مروارید مادرزادی، همیشه روی بینایی تاثیر نمی‌گذارد و معمولا بعد از تشخیص، می‌توان خیلی زود آن را برطرف کرد.
خطرات جراحی آب مروارید
جراحی آب مروارید معمولاً عوارضی ندارد. وقتی عوارضی رخ می‌دهند معمولاً به عفونت، خونریزی یا تغییر فشار چشم بستگی دارند. همه این موارد با تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند.
خطر پارگی شبکیه چشم کمی بالا می‌رود و این عوارض باید فوراً درمان شود. دربرخی موارد بافت عدسی به‌منظور تقویت IOL کنارگذاشته می‌شود و ممکن است این بافت درطول زمان دچار کدری شود و «پس‌آب مروارید» ایجاد کند. این حالت می‌تواند با درمان لیزری به‌صورت همیشگی اصلاح شود.
جمع بندی
این بیماری اغلب با افزایش سن ایجاد می‌شود و ممکن است بخشی طبیعی از پیری باشد. در حقیقت، بیش از نیمی از همه آمریکایی‌های 80 ساله و بالاتر یا آب مروارید دارند یا برای رهایی از آب مروارید تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند.
با این حال، تغذیه نامناسب، اختلال‌های متابولیکی، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید یا سایر منابع تابش، تروما و برخی از داروها مانند کورتیزون می‌تواند رشد آن را تسریع کند. هیچ درمان پزشکی اثبات شده‌ای وجود ندارد. تکنیک میکرو جراحی مدرن همراه با کاشت لنز داخل چشمی می‌تواند دید طبیعی را در اکثر قریب به اتفاق بیماران بازگرداند.
به استثنای برخی موارد غیر معمول، تأخیر در درمان منجر به نتیجه نامطلوب نمی‌شود. آب مروارید همچنان عامل مهم نابینایی است. در سراسر جهان، موارد نابینایی ناشی از آب مروارید از 12.3 میلیون نفر در سال 1990 به 20 میلیون نفر در سال 2010 افزایش یافته است.
همچنین نسبت نابینایی ناشی از آب مروارید از 12.7 درصد در آمریکای شمالی تا 42 درصد در جنوب شرقی آسیا متغیر است. جراحی آب مروارید در اکثر مناطق جهان افزایش یافته است و نسبت موارد نابینایی ناشی از آب مروارید کاهش یافته است. امیدواریم این مقاله از کارمادیو برای شما مفید بوده باشد.
