روش‌های افزایش اشتهای کودکان / 13 راه حل عملی
کودکان عزیزترین عضو هر خانواده‌ای هستند و در صورت بیمار شدن آن ها، تمام اعضای خانواده تحت تاثیر قرار می گیرند و امروزه یکی از مشکلات برخی از آنها کاهش اشتها و میل به بسیاری از غذاهای مقوی است. بنابراین امروزه افزایش اشتهای کودک یکی از مهم ترین چالش های والدین به شمار می رود که کارمادیو در این مطلب روش های افزایش اشتهای آنها را به شما والدین عزیز آموزش خواهد داد.
منظور از بی‌اشتهایی در کودکان
منظور از بی اشتهایی در کودکان کاهش غیر طبیعی میل کودک به غذا خوردن و یا اجتناب از هر نوع غذا توسط کودک را بی اشتهایی کودک می گویند و این معضل بسیاری از والدین را نگران کرده است و در واقع امتناع کردن از خوردن هرگونه غذا، مشکلات بلع، پس دادن غذا و عدم توانایی هضم آن و یا بی‌علاقگی به آن را شامل می شود.
سن رایج بی‌اشتهایی در کودکان
سن بی اشتهایی کودکان به طور معمول مربوط به زیر دو سال است این دقیقاً زمانی است که کودک از شیر گرفته می شود و به دلیل عادت به الگوی شیرخوارگی رف سایر غذاها و میان وعده ها خودداری می کند و دچار سوء تغذیه می گردد. اما در برخی از کودکان ۳ تا ۵ ساله نیست به دلیل علاقه به غذاهای فست فودی و آماده از مصرف غذاهای مغذی خودداری کرده و به نوعی از بی اشتهایی مبتلا می شوند.
علائم بی‌اشتهایی در کودک
برخی از خطرات بی اشتهایی کودک اختلال در رشد، سوء تغذیه و اختلالات استخوانی است بنابراین در صورت وجود علائم زیر هرچه زودتر برای درمان و رفع این مشکل کودک خود دست به کار شوید.
- امتناع از خوردن غذاهای جدید و تازه
- نخوردن غذا به بهانه‌های مختلف
- خوردن گروه محدودی از غذا مانند ناگت ها یا غذاهای سرخ شده و آماده
- نشانه‌های رفتاری و وسواسی مثل فقط باید در شرایط خاصی با ظرف خودش غذا بخورد
- عدم علاقه به هرگونه غذا به مرور زمان
نشانه های فیزیکی
- مشکلات گوارشی
- قولنج یا کولیک
- خلق و خوی تحریک پذیر
- وسواس غذایی
- احساس افزایش وزن و چاقی کاذب
- کاهش قابل توجه میزان غذای مصرفی با وجود لاغری
علائم خطرناک‌تر
- احساس افت دمای شدید بدن
- کبودی چهره کودکان نوزاد
- خواب آلودگی بیش از حد
- خواب‌های طولانی
- غش ناگهانی
- تغییر سریع در وزن
- مشکل در رشد ناخن موها
- تهوع پس از وعده غذایی
- عدم توانایی دفع غذا و ورم شدید شکم در نوزاد
دلایل بی‌اشتهایی کودکان
اشتهای کودک تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند سن، سطح انرژی، رژیم غذایی و رفتار والدین قرار می گیرند و در زیر به برخی دیگر از این عوامل می پردازیم
- برخی از بیماری ها مانند تب و اسهال و مسمومیت
- عوامل استرس‌زا مانند بحث با خواهر برادران و مشکلات خانوادگی و جر وبحث های بین والدین
- عوارض جانبی برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها
- یبوست که باعث ات نامنظم روده ها و از دست دادن اشتها در کودکان می شود.
- خواب طولانی که باعث کاهش اشتهای کودک می شود.
مشکل ترین وعده غذایی برای والدینی که کودک بی اشتها دارند
از بین میان وعده های غذایی صبحانه مشکل ترین وعده غذایی برای والدین کودکانی است که به به بی اشتهایی مبتلا هستند زیرا بیشتر آنان نسبت به خوردن صبحانه به طور کلی بی‌اشتها می باشند.
صبحانه مهم ترین وعده غذایی برای همه افراد به خصوص کودکان است زیرا تاثیر بسیاری در رشد آنان دارد کودکانی که صبح خود را با خوردن صبحانه آغاز می کنند خوش اخلاق تر از
کودکانی هستند که وعده صبحانه را مصرف نمی کنند. همچنین این دسته از کودکان در ساعات مدرسه تمرکز بیشتری دارند و یادگیری برای آنها راحت‌تر است.
راه‌هایی برای حل کردن مشکل صبحانه نخوردن کودک
در زیر این راه ها را توضیح می دهیم
1. افزایش تعداد وعده‌های غذایی
از آنجایی که معده کودکان مانند بزرگسالان نیست و سریع‌ترین احساس سیری می کنند و دیرتر معده آنها قادر به هضم غذا است بنابراین وعده های غذایی آنها را افزایش دهید تا معده آنها توان هضم غذا را داشته باشد.
2. مصرف فست فودها را به حداقل رسانده یا ممنوع کنید
این غذا ها جزوه غذاهای لذیذ و پرمصرف برای کودکان هستند اما باعث می شوند که کودکان از مصرف غذاهای مفید دیگر خودداری کنند. در واقع چربی های اشباع نشده در این نوع غذاها باعث کاهش اشتهای کودکان می گردد بنابراین تا جایی که امکان دارد استفاده از آنها را برای کودکان خود محدود کنید.
3. بگذارید خود کودک گرسنه شود
به کودکان اجازه دهید هنگامی که گرسنه هستند غذا بخورند و اگر در بیرون از خانه هستید به همراه خود لقمه غذا داشته باشید تا انگیزه آنها برای خوردن را بیشتر کند.
4. تنوع غذایی بسیار مهم است
برای هر وعده غذایی و به خصوص صبحانه تنوع غذایی تاثیر بسیاری در خوردن آن توسط تمام اعضای خانواده و به خصوص کودکان دارد بنابراین برای روزهای مختلف هفته صبحانه های مختلف در نظر بگیرید به عنوان مثال روزهای شنبه تخم مرغ روزهای یکشنبه کره و مربا و تا پایان هفته به این شکل صبحانه های متنوع به کودکان بدهید.
5. کودک را مجبور به خوردن صبحانه نکنید
اصرار چندین و چند باره به کودک برای خوردن صبحانه مشکلی را درست نمی کند بلکه باعث می شود کودک در برابر خواسته شما از خود مقاومت نشان دهد. بنابراین ترفند های مختلفی مانند اینکه« پسر یا دختر عزیزم صبحانه فقط الان آماده است اگر گرسنه هستی سر سفره بیا» برای خوردن صبحانه به کار بگیریم
6. به شکل غذا و ظروف دقت کنید
رنگ و شکل همه وسایل و از جمله وسایل صبحانه برای کودکان بسیار مهم است، بنابراین سعی کنید برای کودکان بشقاب ها و ظرف های شکیل و رنگارنگ غذا را آماده کنید و نیز تا جایی که برای شما امکان دارد غذا را برای آنها تزیین کنید.
7. صبحانه را در معرض دید کودک قرار دهید
به جای اینکه به کودک اصرار کنید که صبحانه بخورد، آن را در مقابل دید او قرار دهید زیرا این کار باعث می شود که حداقل برای چشیدن مزه غذا وسوسه شده و آن را امتحان کرده و پس از اینکه متوجه طعم خوش آن شد شروع به خوردن صبحانه خود کند.
8. صبحانه کودک را با آبمیوه و غذاهای سبک شروع کنید
برای کودکانی که دوست ندارند صبحانه خود را با وعده غذایی شروع کنند ۱ آبمیوه یا یک لیوان شیر یا یک میوه ساده مثل سیب یا موز را در دید آنها و سر سفره غذایی قرار دهید به خصوص اگر برای این کار از یک ظرف طرح دار و خوش رنگ استفاده کنید احتمال اینکه کودک شما به خوردن آن ترغیب داده شود بسیار بیشتر است.
9. از میان وعده های کامل به جای صبحانه استفاده کنید
برخی از کودکانی مشکل در خوردن صبحانه دارند اما با دیگر میان وعده ها مشکلی ندارند، بنابراین برای چنین شرایطی میان وعده‌های دیگر مانند میوه خشک، مغزها، غلات، اسنک، یک لقمه نان و پنیر یا کره و مربا برای باز کردن اشتهای آنها استفاده کنیم.
10. با کودکان آشپزی کنید!
بعضی روزها مطابق با علاقه کودک و انتخاب او غذایی را که دوست دارد با همدیگر بپزید زیرا همکاری به این شکل تاثیر زیادی در تشویق کودکان برای خوردن غذا خواهد داشت علاوه بر این می توانید برای تمام کردن غذا یک کودک خود برای او شرط یک جایزه در نظر بگیرید.
11. آب خوردن نیم ساعت قبل از غذا را به کودک بیاموزید
جهت افزایش اشتهای کودک به او بیاموزید که نیم قبل از غذا خوردن و حتی شیر خوردن یک لیوان آب بخورد و تا جایی که می تواند به همراه غذا آب ننوشد.
12. محیط خنکی برای صرف وعده غذایی کودک انتخاب کنید
محیط گرم باعث کاهش اشتها در همه افراد و از جمله کودکان می شود بنابراین میز یا سفره غذای خود را در نزدیکی پنجره یا مکانی که هوا در آن خنک‌تر است آماده کنید.
13. هنگام صرف غذا از بحث در مورد موضوعات استرس زا خودداری نمایید
همانطور که ذکر کردیم یکی از دلایل کاهش اشتها در کودکان استرس و اضطراب است بنابراین هنگام صرف هر وعده غذایی از صحبت کردن در مورد مسائلی که باعث ناراحتی و استرس در کودک می شود خودداری کنید.
عوارض عدم درمان بی‌اشتهایی در کودکان
پس از به کارگیری روش های خانگی اگر مشکل بی اشتهایی کودک شما برطرف نشد سعی کنید او را برای درمان به نزد متخصص اطفال ببرید زیرا در صورت عدم درمان عوارض زیر برای او ایجاد می شود.
- بد فرمی اندام
- افسردگی
- ریزش مو
- لق بودن دندان ها
- عفونت لثه و دهان
- مشکلات یادگیری و تمرکز
- لاغری و ریز بودن بیش از حد
- مشکلات بینایی و ضعف در بینایی
راه‌های تشخیص بی‌اشتهایی در کودکان
برای تشخیص درست بی اشتهایی کودکان مشکلات روانی باشد از تست های روانشناختی کودکان استفاده می شود. همچنین از آزمایش های فیزیکی زیر نیز بهره برده می شود.
- نوار قلب به منظور بررسی فعالیت و عملکرد قلب
- آزمایش خون جهت بررسی تغییرات ویتامین ها مواد مغذی و الکترولیت های خون
- آزمایش تراکم استخوان جهت بررسی میزان مواد معدنی موجود در آنها که این مورد به تشخیص مشکلاتی مانند نرمی استخوان یا کمبود کلسیم کمک می کند.
درمان بی‌اشتهایی در کودکان
درمان بی اشتهایی کودکان ترکیبی از مشاوره روانپزشکی، رفتار شناختی، خود مراقبتی و دارو درمانی است که با اهداف زیر انجام می شود.
- درمان مشکلات جسمی ذهنی و روانی در کودک
- بازگشت کودک به وزن طبیعی و سلامت کامل
- نه حمایت روحی از کودک برای غلبه بر استرس و افسردگی
- اصلاح رفتارها و الگوهای غلط غذایی
- یاد دادن عادت های غذایی به مناسب و سالم
۱) روش های روان درمانی برای بی‌اشتهایی کودک
در روان درمانی باورهای غلط کودک اضطرار اعتماد به نفس پایین یا سایر عوامل روحی او که باعث بی اشتهایی شده‌اند مورد بررسی قرار می گیرد و ریشه بروز اختلال بی اشتهایی تشخیص داده می شود.
در واقع درمانگر با شناسایی ریشه مشکل رفتارهای غلط را اصلاح کرده و بدین وسیله کودک کمک می کند تا نظری مثبت نسبت به غذاها پیدا کند و از جمله روش های روان درمانی برای درمان بی اشتهایی کودکان شامل موارد زیر است.
- روان درمانی خانوادگی: از طریق این روش رفتار تمام اعضای خانواده و تاثیر آنها بر کودک و بی‌اشتهایی او مورد بررسی قرار می گیرد و در واقع نوع تفکر و همبستگی خانواده را بهبود بخشیده و والدین یاد می‌دهد چگونه با کودک بی شتهای خود رفتار کند.
- روان درمانی ارتباطی: این روش از جمله روش های کارساز برای درمان بی اشتهایی در کودکان است و رابطه فرد و واکنشی که در محیط از خود نشان می دهد و یا عواملی که باعث بی اشتهای او شده است را مورد بررسی قرار می دهد سپس این مشکل را با روش های پزشکی حل می کند.
- درمان شناختی رفتاری: از روش درمانی شناختی رفتاری برای ایجاد تصور درست و سالم از خود و تمرکز بر الگوهای فکری و شناخت رفتارهای کودک استفاده می‌شود سپس دلیل مشکل و رفتارهای ناهنجاری شناسایی با روش های روان درمانگری برطرف می شود.
۲) دارو درمانی به عنوان روش دوم درمان بی اشتهایی کودکان
در موارد شدید بی اشتهایی کودک پزشک داروهای اشتهاآور نظیر قطره آهن یا داروهای ضد افسردگی مخصوص کودکان را تجویز می کند اما نباید به صورت خودسرانه این داروها را برای کودک بگیرید.
عوامل موثر بر بی‌اشتهایی کودکان
در زیر با عوامل موثر و تشدید کننده بی اشتهایی در کودکان آشنا شوید
- اسرار مادر برای غذا خوردن کودک
- وجود ویروس و باکتری در بدن کودک
- ابتلا به عفونت های روده‌ای
- ساعت بد تغذیه
- الگوی نامنظم خواب
- بی تحرکی یا پرتحرکی
- رفتار والدین و به خصوص مادرانی که رژیم می گیرند
- خوردن بیش از حد است کافئین شکلات کاکائو به خصوص در ساعات پایانی شب
- داشتن بیماری های روحی به خصوص در سنین بالای ۳ سال که باعث اضطراب ترس و افسردگی در آنها می شود.
- وجود بیماری در کودکان نظیر مشکل جویدن غذا، درد در لثه و دندان، زخم گلو و زبان و یا معده.
غذاهای مفید برای درمان بی‌اشتهایی کودکان
پس از مشورت با پزشک و یا روانشناس کودک خود می توانید برای افزایش اشتهای او و برطرف کردن بی‌اشتهایی کودک از غذاهای زیر استفاده کنید.
- مصرف شیر به صورت متعادل
- اضافه کردن بادام زمینی به میان وعده‌های کودک
- قرار دادن تخم مرغ و مرغ در رژیم غذایی کودک بی‌اشتها
- اضافه کردن ماست وعده غذایی کودک شروع با ماست‌های بدون لاکتوز
- اضافه کردن مرکبات مانند پرتقال یا شربت آبلیمو برای افزایش اشتهای کودک
- جوشاندن شیرین بیان و عرق نعنا و دادن به کودک
- استفاده از ادویه های اشتها آور مانند پونه کوهی، دارچین، گشنیز و رازیانه در غذای کودک
- افزودن دسر بر پایه میوه به رژیم غذایی کودک
- افزودن مواد غذایی حاوی رویی مانند سبوس گندم بادام هندی و تخم کدو به رژیم غذایی کودک
جمع‌بندی
در سنین کودکی عوامل مختلفی که در بالا ذکر کردیم، باعث بی‌اشتهایی کودکان می شود بنابراین لازم است راهکارهایی را که در این مقاله به آنها پرداختیم برای برطرف کردن این اختلال در کودکان به کار بگیرید. با مطالعه مقاله بیش فعالی در کودکان و بهترین روش های درمان آن + علائم نیز می‌توانید این اختلال در کودکان را شناخته و روش های درمان آن را فرا بگیرید.
