گیلتی پلژر guilty pleasure هر چیزی است نظیر یک فیلم، برنامه تلویزیونی، یک آهنگ و هر رفتار دیگری که در شان شما نیست و از بیان آن در برابر دیگران خجالت می کشید، با اینحال از انجام آن لذت می برید. آن رفتار بر قضاوت اطرافیان نسبت به شما تاثیرگذار است و به همین علت پنهانی آن کار را انجام می دهید. با ما در کارمادیو همراه باشید.
گیلتی پلژر یک اصطلاح است به این معنی که شما احساس می‌کنید مسئولیتی ندارید یا اشتباهی که نکرده اید، باعث شده است که مشکلی رخ دهد یا به شخص دیگری آسیب برسد. به عبارت دیگر، احساس می‌کنید که مسئول هستید، حتی اگر واقعاً چنین نباشد.
یک مثال از گیلتی پلژر احتمال دارد این باشد که شما احساس می‌کنید مسئول هستید که دوستتان از شما خواهش کرده اند و شما نتوانسته اید به انتظارات آن ها پاسخ دهید. اگر چه شاید شما واقعاً قادر نبوده اید که به آن درخواست پاسخ مثبت دهید، اما هنوز احساس می‌کنید که باید انجام داده باشید. یک حقیقت قابل تأیید در مورد گیلتی پلژر این است که این احساس می‌تواند منجر به افزایش استرس، اضطراب و افسردگی شما شود. بهتر است این احساس را به دیگران بگویید و به کمک مشاوره یا راهنمایی حرفه ای بپردازید تا بتوانید با آن کنار بیایید.
منظور از اصطلاح guilty pleasure آن چیزی است که ما انسانها یا دوست نداریم انجام بدهیم و یا اینکه نمی خواهیم به صورت عمومی انجام بدهیم؛ اما در نهایت آن کار را انجام خواهیم داد! چرا ما دوست نداریم یا نمی خواهیم انجام بدهیم؟ برای اینکه از قضاوت شدن توسط دیگران هراس داریم. اما چرا ما انجامش می دهیم؟ بسیار ساده است؛ زیرا از انجام دادن آن کار لذت می بریم.
اگر بخواهیم این واژه را ترجمه کنیم، باید به چیزی در مایه های «لذت گناه آلود» یا «لذت همراه با حس گناه» اشاره کنیم. اما حیف است خود عبارت اصلی را کنار بگذارم و از ترجمه فارسی استفاده کنم. اشکالی ندارد؛ بگذارید در مورد این یک اصطلاح خاص هم که شده، زبان شیرین فارسی را نادیده بگیریم!
منظور از این اصطلاح، چیزی است که نباید دوست داشته باشید، اما در واقع دارید! دست خودتان هم نیست. می تواند چیز قابل گفتنی باشد یا اینکه اصلا قادر به بیان آن نباشید؛ از آن دست کارهایی است که توی بازی شجاعت یا حقیقت از آدم می خواهند تا انجام بدهد. حتی این کار می تواند این قدر هم خصوصی نباشد و بتوان به راحتی به آن اشاره کرد. مثلا عمل سیگار کشیدن به راحتی می تواند گیلتی پلژر خیلی از افراد حال حاضر باشد. آنها می دانند که این کار اصلا درست نیست؛ اما از انجام آن لذت می‌برند و پشت سرهم سیگار می کشند. بیایید چند مثال خوب دیگر در باره گیلتی پلژر برایتان بزنیم.
سیگار کشیدن به راحتی می تواند گیلتی پلژر خیلی از افراد باشد.
برای مثال امکان دارد شما از شنیدن آهنگ جنتلمن ساسی خیلی لذت ببرید و حسابی هم با آن برقصید. اما دوست ندارید که نزدیکانتان بدانند که شما به این سبک از آهنگ ها گوش می دهید. یا مثلا زمانی که در ماشین تنها هستید این آهنگ را داخل ماشینتان گذاشته اید و به یک چهارراه می رسید که چراغ آن قرمز است، ناخودآگاه صدای ضبط را کم می کنید. اگر هم این کار را نکنید، با بالا بردن شیشه در تلاش هستید که نگذارید بقیه متوجه شوند شما به چه چیزی گوش می دهید. این خود گیلتی پلژر است.
جالب است بدانید که خیلی از پرخوری ها هم گیلتی پلژر به حساب می آید. مثلا زمان هایی که به اندازه کافی کیک شکلاتی خورده اید و باز هم دلتان از آن کیک شکلاتی می خواهد، احتمال اینکه یک برش دیگر هم بردارید بسیار زیاد است. در حین خوردن یک اسلایس دیگر از آن کیک، احتمال به وجود آمدن حس گیلتی پلژر در شما خیلی زیاد است. به نظر می رسد خیلی‌ها این حس را تجربه کرده اند.
اصلا چرا فقط درباره پرخوری حرف بزنیم؟ به این خاطر که فست فود از رایج ترین انواع گیلتی پلژر است. آیا کسی هست که نداند خوردن فست فود مضر است؟ تقریبا همه انسانها از ضررهای فست فود آگاه هستند و آگاهانه به این لذت مضر تن می دهند. خود من که بارها به این لذت همراه با حس گناه دچار بوده ام و احتمالا بارهای مکرر دیگری هم این لذت همراه با گناه را تجربه میکنم.
ما با علم داشتن به مضر بودن فست فود، از خوردن آن لذت می‌بریم.
یکی دیگر از انواع رایج گیتلی پلژر فضولی کردن است. همه ما می دانیم که فضولی کردن درست نیست و هیچ اصل اخلاقی آن را نمی پسندد. اما به محض اینکه درباره یک نفر یا یک موضوع شاخک هایمان تکان می خورند، دیگر نمی توانیم جلوی فضولی کردن خودمان را بگیریم.
نگاه کردن به گوشی موبایل دیگران در مترو و اتوبوس مثال رایج این موضوع است. هیچ کسی نیست که این کار را بپسندد؛ اما اگر به طور ناخودآگاه نگاهمان به گوشی کسی بیفتد، خیلی به سختی می توانیم از این کار دست برداریم. ما لذت می بریم از اینکه پیام های گوشی یک نفر دیگر را بخوانیم یا اینکه به تماس تصویری او با دوست پسر یا دوست دخترش خیره شویم.
این یکی از همه باحال تر است. تقریبا هیچ کسی نیست که در هنگام چک اوت (Checkout) هتل و پس دادن اتاق، مسواک و صابون و دمپایی حمام را از توی سرویس برنداشته باشد. این کار خنده دار را همه ما انجام داده ایم و با وجود اینکه می دانیم کار اصلاَ درستی نیست، باز هم این کار را انجام می دهیم.
همه ما می دانیم که دیگران با دانستن این حقیقت درباره ما قضاوت می کنند؛ اما باز هم در هنگام ترک اتاق نمی توانیم از خیرچند تا دمپایی و صابون و خمیردندان بگذریم و آنها را به عنوان یادگاری هم که شده برمی داریم. این یکی از انواع رایج و همه گیر گیلتی پلژر در نسل بشر است و به جغرافیای محل سکونت هم هیچ ارتباطی ندارد.
با یک مثال دیگر مفهوم گیلتی پلژر را روشن تر می کنیم. مثلاً وقتی در جمع دوستان در مورد علائق سینمایی خودتان در حال بحث هستید، شما وانمود می کنید که طرفدار کارگردان هایی همچون آندره تارکوفسکی، اینگمار برگمن و دیوید لینچ می باشید، با اینحال در خلوت خودتان فیلم های هندی از نوع کاملا تخیلی می بینید و بسیار هم از دیدن آن لذت می برید؛ با این توضیح، فیلم های هندی گیلتی پلژر شما هستند.
چیزی که دائم حواس من را پرت می کند اینکه داشتن گیلتی پلژر ذاتا می تواند در تعریف دورویی و ریاکاری هم قرار بگیرد.
. به هر حال کسی که گیلتی پلژر دارد، یا دلش نمی خواهد یا نمی تواند این کار را جلوی دیگران به زبان بیاورد و یا انجام دهد. حتی ممکن است اگر از او بپرسید که آیا این کار خاصی را انجام می دهد یا خیر، در جواب به شما بگوید که اصلاً آن کار را انجام نمی دهد؛ اما در خلوت خود چنین گیلتی پلژری را دارد و حسابی هم به آن اعتیاد دارد.
به نظرم نباید به آدم‌ها گیر داد. حالا اگر مواقعی هم فهمیدید گیلتی پلژر دوست یا آشنایتان چیست، به چشم مچ گیری به آن نگاه نکنید. به هر حال هر کسی چیزهایی برای پنهان کردن دارد و دلش نمی خواهد دیگران از آن آگاه شوند.
جمع بندی
گیلتی پلژر را می توانیم لذت گناه آلود یا دلچسب ناپسند ترجمه کنیم. با توجه به مطالبی که بیان کردم می توان نتیجه گیری نمود که همه آدم‌ها گیلتی پلژر دارند. از مفهوم گیلتی پلژر در حوزه تبلیغات بسیار استفاده می شود. در جدیدترین پژوهشی که در این زمینه انجام شده و در ژورنال بسیار معتبر (Journal of Business Research) به چاپ رسیده این نتیجه حاصل شده است که تبلیغاتی که در آنها از مفهوم گیلتی پلژر استفاده می شود، تاثیر متفاوت بر مردان و زنان دارد. این تبلیغ ها احتمال خرید زنان را افزایش می دهند اما در مورد مردان تاثیر عکس دارند.
